Steunfonds
Op 10 november 2022 is door de raad een motie ingediend voor het instellen van een steunfonds. Dit steunfonds heeft tot doel verenigingen, stichtingen, maatschappelijke- en kerkelijke instellingen die door de hoge inflatie en energiekosten mogelijk in financiële problemen komen te ondersteunen. Dit omdat er geen andere regelingen zijn waarop zij beroep kunnen doen en waardoor (een deel van de) maatschappelijke doelen gewaarborgd blijven. Er is door de raad een subsidieplafond vastgesteld op € 250.000 (conform de motie), er is een regeling opgesteld en de gemeente is voortvarend met de uitvoering van deze regeling aan de slag gegaan. Er is meer dan het subsidieplafond aangevraagd. Daarom is er naar rato (76,3%) uitgekeerd.
Jeugdhulp
We zien een verschuiving naar meer inzet van duurdere vormen van Jeugdhulp. Het gaat met name om de modules Verblijf en Specialistische GGZ. Meerdere factoren spelen hierbij een rol zoals verslechtering van de mentale gezondheid van jeugdigen, de veranderende maatschappij en de extra stressfactoren die dit voor gezinnen en/of jeugdigen met zich meebrengt. De declaraties van het eerste kwartaal van 2023 van de jeugdhulp zijn nog niet volledig binnen. Hierdoor kunnen we nu nog geen voorspelling doen over de effecten in 2023 en of deze trend van verschuiving naar duurdere vormen van hulp doorzet. We constateren wel dat de kostendekkendheid van de tarieven van zorgaanbieders onder druk staat. Dit kan een kostenverhogend effect tot gevolg hebben.
Wijziging Participatiewet
In 2023 wordt de Participatiewet gewijzigd. Het gaat om uitvoeringstechnische, financiële en juridische aanpassingen. Het uitvoeren is een wettelijke taak en de beleidsvrijheid van gemeenten is klein. De raad ontvangt de komende periode wijzigingen in de verordening Sociaal domein. In 2024 kan beter worden ingeschat welke financiële consequenties de uitvoering van deze wetswijziging heeft voor de inkomens- en participatieregelingen.
De doelen uit het coalitieakkoord van de gemeente sluiten aan bij het doel van het kabinet. De wijziging van de Participatiewet is een aanzienlijk pakket aan maatregelen, waarmee de eerste stappen worden gezet om menselijke maat en vertrouwen stevig te verankeren in de (uitvoering van de) Participatiewet. Een inzet die in lijn is met de kabinetsbrede inzet om de menselijke maat in en bij de toepassing van wetten en regels te bevorderen.
De versoepeling van de kostendelersnorm is daar een voorbeeld van. We anticiperen al langer op de landelijke besluitvorming. Zo hanteren we niet altijd de ‘wachttijd’ van 4 weken voor jongeren als ze een uitkering aanvragen. Dit doen we als de wachttijd niet in het belang van de jongere is. Op dit moment wijken we dan gemotiveerd af van de huidige wet.
Beëindiging en vervolg ICT product
De gemeente maakt voor de uitvoering van de Participatiewet en Wet SUWI gebruik van applicaties van het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV). Het UWV-portaal bereikt het einde van zijn levensduur. Het UWV is bezig met modernisering van haar ICT-infrastructuur maar zal de applicaties vanaf 2026 niet meer beschikbaar stellen. In de komende jaren wordt het portaal geleidelijk afgeschaft. In een landelijk project Verbetering Uitwisseling Matchinggegevens (VUM) worden nieuwe voorzieningen voorbereid. In de arbeidsmarktregio Zwolle zijn we alvast bezig met een onderzoek naar de impact voor gemeenten. Wanneer er aanbestedingen, aanschaf van nieuwe systemen en verdere implementatie noodzakelijk zijn is nu nog niet duidelijk. Wel is duidelijk dat hier in de aanloop naar 2026 adviezen en besluiten voor komen.
Wet hersteloperatie toeslagen
Tussen 2005 en 2019 is bij een groot aantal ouders de kinderopvangtoeslag onterecht stopgezet door de Belastingdienst. Daarbij is gezinnen ongekend onrecht aangedaan. Ouders die aanvrager waren van de kinderopvangtoeslag kunnen zich tot en met 31 december 2023 aanmelden bij de Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen (UHT) als mogelijk gedupeerde. Zij mogen rekenen op begrip, erkenning en ondersteuning. Het rijksbrede herstelprogramma bestaat uit financiële compensatie, een schuldenaanpak en brede ondersteuning op vijf leefgebieden uit te voeren door gemeenten. De leefgebieden zijn: financiën, wonen, zorg, gezin en werk. De ouder/kind heeft regie en keuzevrijheid bij deze ondersteuning. Brede ondersteuning is vrijblijvend en kan op ieder moment worden aangevraagd of stopgezet door de (mogelijk) gedupeerde ouder. Tot november 2022 werd aan gemeente gevraagd om aan de slag te gaan op basis van losse besluiten en regelingen. Sinds november 2022 is de Wet hersteloperatie toeslagen + kindregeling van kracht. Richting de zomer van 2023 wordt er een wijziging verwacht op de wet, zodat ook ex-toeslagpartners een beroep kunnen doen op de regelingen. De afspraken over de compensatie door het Rijk van de kosten die gemeenten in het kader van de hersteloperatie maken, zijn opgenomen in zogenaamde specifieke uitkeringen. Gemeenten moeten zich verantwoorden over deze uitgaven.
GGD
De GGD koerst verder op de afgesproken lijn. Door onder andere de invoering van de Wet Open Overheid (WOO) en de CAO-onderhandelingen wordt er een wijziging op de begroting 2023 van de GGD verwacht. De extra kosten worden opgevangen door het positieve resultaat 2022 van de GGD.
Gemeentelijke kredietbank (GKB)
Duidelijk is dat de omzet van de GKB terugloopt. Met deze reden ligt er een voorgenomen besluit tot vervreemding van de activiteiten van de GKB (afbouw van de GR uiterlijk 1 januari 2025). Echter gaat afbouwen van een GR gepaard met kosten van bijvoorbeeld project en frictiekosten, waar de gemeenten in de gemeenschappelijke regeling verantwoordelijk voor zijn. In juni 2023 moet er een definitief besluit vallen in hoeverre de GKB in zijn geheel aanbesteed kan worden of dat de GKB verzelfstandigd wordt in een andere juridische vorm.
Beschermd wonen
Dit is de stand van zaken rond de voorbereiding van de regiosplitsing, doordecentralisatie en transformatie van beschermd wonen en de maatschappelijke opvang:
1. Besloten is om de regio voor beschermd wonen en maatschappelijke opvang te splitsen in een regio Zuidwest-Drenthe en een regio Noordmidden-Drenthe. Dit gaat in vanaf het moment dat Wmo-begeleiding opnieuw moet zijn aanbesteed (per 1 januari 2026). Hoogeveen wordt dan centrumgemeente voor Zuidwest-Drenthe.
2. Er zijn afzonderlijke aanjagers aangesteld voor de twee regio's voor het voorbereiden van de doordecentralisatie van beschermd wonen die start op 1 januari 2024 en de regiosplitsing per 1 januari 2026.
3. Aanmeldingen en indicatiestellingen voor beschermd wonen worden vanaf 2023 door ons eigen Wmo-team aangenomen en uitgevoerd.
4. In het ‘Weer Thuis uitstroomconvenant' zijn afspraken vastgelegd met corporaties over het beschikbaar stellen van voldoende woningen voor uitstroom uit maatschappelijke opvang, medisch verblijf en beschermd wonen. Deze zijn ook vastgelegd in de lokale prestatieafspraken met de corporaties.
Integraal Zorgakkoord (IZA) en Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA)
Goede zorg, waar iedereen terecht kan en die betaalbaar is. Dat vinden we in Nederland belangrijk. Maar het is steeds moeilijker om die zorg te blijven geven. Er moeten acties worden ondernomen. Momenteel wordt een totaalbeweging gemaakt van gezondheid naar welzijn. Een beweging die als beleidsontwikkeling nog niet volledig bekend was bij het opstellen van de begroting 2023. Om deze beweging te organiseren en te faciliteren heeft het ministerie van VWS twee grote akkoorden met het werkveld afgesloten: het IZA en het GALA.
Het Integraal Zorgakkoord (IZA) heeft als doel de zorg voor de toekomst goed, toegankelijk en betaalbaar te houden. Het akkoord bevat afspraken tussen 13 partijen over het toegankelijk en beheersbaar houden van de zorg. In de uitvoering richt het IZA zich op de regio. Dat is voor ons de provincie Drenthe via het VDG Gezondheid & Welzijn. Binnen het IZA zijn er transformatiemiddelen beschikbaar die je als regio moet aanvragen. Voor deze middelen is het verplicht te werken aan een gezamenlijk regioplan. In Drenthe is deze opdracht belegd bij de themagroep ‘Goede Bereikbare zorg’ van het Drents Zorglandschap met de gemeente Emmen als penvoerder. Gemeente Meppel is bestuurlijk en ambtelijk vertegenwoordigd in het Drents Zorglandschap.
In het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) maken rijk, gemeenten en zorgverzekeraars afspraken over preventie, versterking van de sociale basis en sport & bewegen. Het IZA en het GALA hangen nauw met elkaar samen. Met het GALA proberen we de schotten te doorbreken en werken we waar mogelijk domeinoverstijgend vanuit samenhang om zo bij te dragen aan de beweging naar ‘de voorkant’. Een gezonde samenleving staat centraal. De urgentie is groot. Binnen het GALA worden vanaf 2023 verschillende bestaande regelingen gebundeld en aangevuld met nieuwe mogelijkheden tot één nieuwe regeling. Het gaat om vijftien regelingen/onderwerpen voor sport en bewegen, gezondheid en sociale basis.
Eigen kracht en individuele ondersteuning
In 2022 is gestart met het ontwikkelen van een dorpsagenda ‘Hoe inclusief worden mensen ouder in Nijeveen en welke voorzieningen horen daarbij?’. Op basis van deze agenda wordt in 2023 het proces ingericht om de samenwerking met Nijeveen te verbeteren en de gemeentelijke opgaves te koppelen aan de dorpsagenda.
In Hollandscheveld (gemeente Hoogeveen) is de afgelopen 7 jaar ervaring opgedaan met Domein Overstijgende Samenwerking (DOS). Dit is vooruitlopend op de wetswijziging van 2024 waarbij de financiering over gaat naar de zorgkantoren. Het ministerie van VWS heeft de mogelijkheid geboden om in 2023 meer Drentse gemeenten te laten aansluiten en ervaring op te laten doen met de DOS werkwijze. Hiervoor is begin 2023 de Specifieke uitkering domeinoverstijgend samenwerken (SPUK DOS) geopend. Gemeente Meppel doet mee in het Drentse project en de gezamenlijke aanvraag.
In 2022 zijn we met de Dorpsvereniging Nijeveen en Stichting Welzijn Ouderen het project ‘Goed ouder worden in Nijeveen’ gestart. Het doel is om inwoners met een hulpvraag op te vangen via het informele netwerk of binnen de Wmo. Gemeente Meppel zit in fase 1 van het project zoals het binnen de SPUK aanvraag DOS is beschreven. Dit betekent dat wij hiervoor geen SPUK ontvangen. Vanuit het project wordt wel gebruik gemaakt van scholing, monitoring en intervisie met de deelnemende gemeenten onder leiding van de aan te stellen provinciale projectleider.
Woonvoorzieningen
In 2022 zijn kamervragen gesteld naar aanleiding van een televisie-uitzending waaruit bleek dat trapliften vaak niet voldoen aan het bouwbesluit. Ook in Meppel ontvangen we signalen dat in een aantal gevallen niet conform bouwbesluit geplaatst kan worden. Dit kan betekenen dat we gebruik moeten maken van een andere leverancier (wanneer de gecontracteerde leverancier dit niet kan leveren) of dat een andere aanpassing van de woning noodzakelijk is. Op dit moment onderzoeken we de precieze gevolgen.