Bestuursrapportage op hoofdlijnen | Bestuursrapportage 2025

Beleidsontwikkelingen op hoofdlijnen

Deze Berap bevat weinig schokkende afwijkingen in de beleidsvoornemens. Hieronder worden enkele belangrijke actuele ontwikkelingen uitgelicht die in de thematische hoofdstukken nader worden toegelicht.

Belangrijke actuele ontwikkelingen zijn:
• Het opstellen van het Strategisch Huisvestingsplan Maatschappelijke Accommodaties en het Integraal Huisvestingsplan voor het onderwijs nadert zijn voleinding. Voor het zwembad stelt het college als uitgangspunt minimaal een basiszwembad.
• Wijkagenda’s worden opgesteld en een sociale analyse voor de wijken Oosterboer en Koedijkslanden. Het wijkcentrum De Koeberg blijft open.
• Vanaf 2025 komt een impulsbudget van het Rijk beschikbaar voor versterking van de infrastructuur van sociaal ontwikkelbedrijven.
• Er komt een onderzoek naar de huur- en eigendomsconstructie van onderwijspark Ezinge.
• Een omgevingsprogramma mobiliteit bundelt plannen rond parkeren, elektrisch laden, verkeersveiligheid en de verkeersstructuur.
• De Omgevingsvisie is vastgesteld.
• De transformatie van Noordpoort is gestart met de sloop van de miniopslag aan de Galgenkampsweg.
• Voor de Plataan wordt een andere vorm van beheer georganiseerd. Het Leerwerkcentrum zal in de Plataan een plek gaan krijgen.
• Voorbereidingen zijn gestart voor het realiseren van cameratoezicht in de binnenstad.
• Vanwege de Wet Digitale Overheid moeten we de toegankelijkheid van onze websites onderzoeken en regelen.
• De kosten voor ICT kunnen stijgen door de veranderingen in de wereldorde. Hoewel onze data zijn opgeslagen in de EU, zijn de servers voor 80% Amerikaans eigendom.

Financiën op hoofdlijnen

Resultaat
De inkomsten en uitgaven in de programmabegroting 2025 na wijzigingen zijn nagenoeg gelijk (saldo nul) . Dit is het vertrekpunt voor deze rapportage. De financiële afwijkingen uit dit tussenbericht geven een voordelige bijstelling van € 6,4 miljoen.

In de tabel hieronder worden de financiële afwijkingen per programma weergegeven.

	Programma (bedragen x € 1.000)	Resultaat
	Begrotingssaldo 2025	0
1.	Bewegen en Welzijn	507
2.	Participatie, zorg en minima	1.472
3.	Onderwijs, cultuur en media	-156
4.	Leefomgeving	0
5.	Ruimtelijke ontwikkeling	561
6.	Economische ontwikkeling	-45
7.	Bestuur, dienstverlening en veiligheid	-88
	Overhead	668
	Algemene dekkingsmiddelen	3.505
	Eindtotaal deze bestuursrapportage	6.424
	Prognose saldo boekjaar 2025	6.424
	- = nadeel en + = voordeel

De positieve bijstelling wordt met name veroorzaakt door een aantal grote voordelen. Hieronder geven we een toelichting van de grootste afwijkingen.

Binnen het Sociaal domein wordt opnieuw een groter overschot Beschermd wonen verwacht dan begroot. De compensatie vanuit het Rijk voor uitbetaling van de uitkeringen (BUIG) gaat omhoog ten opzichte van de eerder gekregen beschikking. Ondanks de verlaging van de bekostiging door het Rijk voor de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne verwachten we ook hierop opnieuw een overschot door uitbreiding van het aantal opvangplekken.

In het Fysiek domein verwachten we een hogere opbrengst uit leges omgevingsvergunningen en kostenverhaal op ontwikkelaars. Voornamelijk gevolgen van de versnelling binnen de woningbouwopgaves en gerelateerde projecten.

De september- en decembercirculaire van het gemeentefonds geven een positieve bijstelling. Daarnaast is een voorschot genomen op de komende meicirculaire op basis van de gepubliceerde Voorjaarsnota van het Rijk. Het Rijk heeft de aanbevelingen uit het rapport van de deskundigencommissie Van Ark deels overgenomen. Zo wordt de helft van het landelijke tekort op Jeugdhulp vanaf 2025 gecompenseerd. Ook volgt uit de Voorjaarsnota een voordelig effect op de compensatie voor loon- en prijsbijstellingen door actuele cijfers van het Centraal Planbureau.

Daarnaast geeft de nieuwe Cao gemeenten die ingaat op 1 april 2025 een voordeel. In de begroting houden we rekening met een verhoging van 5% per 1 april 2025. De nieuwe Cao geeft een meer gefaseerde verhoging.

Aan de uitgavenkant zien we een aantal (nadelige) structurele doorwerkingen van de jaarstukken 2024 en hebben we op onderdelen nog te maken met prijsstijgingen.

In de programma's hierna geven we een inhoudelijke toelichting op de financiële afwijkingen.

Financiële positie
In mei 2023 heeft de gemeenteraad het financieel actieplan vastgesteld. Dit is bedoeld als eerste aanzet om te werken aan een verbeterde, duurzaam gezonde financiële positie voor Meppel. Wel met in ons achterhoofd dat het nodig is om te blijven investeren in de toekomst van onze gemeente en te blijven investeren in onze publieke voorzieningen. Het actieplan is opgebouwd aan de hand van vier pijlers die bijdragen aan een (duurzaam) financieel gezond Meppel. Een van die pijlers is een goede reservepositie. De algemene reserves (de bufferreserve en de vrij besteedbare reserve) zijn de afgelopen jaren behoorlijk gegroeid met name door de positieve rekeningresultaten over 2022, 2023 en 2024.

De financieel gunstige resultaten van de afgelopen jaren maskeren wel de structurele problematiek. Waar de bijgestelde begroting over 2025 nog een positief saldo laat zien, verwachten we op de lange(re) termijn wel tekorten. Hoewel de Voorjaarsnota 2025 van het Rijk de pijn voor gemeenten iets verzacht, hebben we nog steeds te maken met een terugval van het gemeentefonds vanaf 2026. Via het traject "Kiezen voor de Toekomst" werken we naar een structureel evenwicht tussen ambities en taken enerzijds en de middelen (financiën en capaciteit) anderzijds. Meer daarover vindt u in de komende perspectiefnota 2026-2029.

Om de financiële positie van een gemeente inzichtelijker en beter vergelijkbaar met andere gemeenten te maken zijn vanuit de voorschriften vijf financiële kengetallen verplicht om ze op te nemen in de begroting. Op basis van deze bestuursrapportage 2025 hebben we de kengetallen geactualiseerd:

Financiele kengetallen	Realisatie 2024	Primaire begroting 2025	Begroting 2025 na wijzigingen	Categorie
1. netto schuldquote	45%	71%	65%	A.	Minst ricisovol
2. solvabiliteitsratio	28%	26%	33%	B.
3. grondexploitatie	17%	19%	16%	C	Meest risicovol
4. structurele exploitatieruimte	7,8%	3,6%	6,0%
5. belastingcapaciteit	83%	85%	85%

Reservepositie
De algemene reserves bestaan uit de algemene bufferreserve en de vrij besteedbare reserve. Eind 2025 verwachten we uit te komen op een reserve positie van € 57,3 miljoen. In het verloopoverzicht van de reserves is uitgegaan van het geactualiseerde resultaat 2025 volgens deze bestuursrapportage. De tekorten van de latere jaren zijn gebaseerd op de vastgestelde programmabegroting 2025-2028. De jaarlijkse resultaten worden verrekend met de algemene bufferreserve.

De benodigde omvang van de algemene bufferreserve wordt bepaald op basis van de actuele risico-inschatting en een streefwaarde van 2,0. Dit is vastgelegd in de nota risicomanagement die in het najaar van 2023 is vastgesteld. Op basis van de huidige risico inschatting is een minimale financiële buffer van (afgerond) € 34,8 miljoen benodigd. Omdat de bufferreserve op het gewenste niveau is, is bij de besluitvorming over de jaarstukken 2024 voorgesteld het 'overschot' van de algemene bufferreserve om te zetten naar de vrij besteedbare reserve. Het gaat dan om een bedrag van afgerond € 40,4 miljoen (beginstand 2025) minus € 34,8 miljoen (benodigd weerstandsvermogen) is € 5,6 miljoen dat overgeheveld wordt. Inclusief de toevoeging van het resultaat 2024 van € 13,0 miljoen bedraagt de vrij besteedbare reserve eind 2025 € 18,6 miljoen. Bij de jaarstukken 2025 beoordelen we opnieuw de benodigde omvang van de algemene bufferreserve in relatie tot de vrij besteedbare reserve.

Het verloop van de algemene reserves is dan als volgt:

Algemene reserves	2025	2026	2027	2028
Algemene bufferreserve stand 1 januari	40.366	38.714	45.138	41.888
Mutaties	-1.652	6.424	-3.250	-3.789
Algemene bufferreserve stand 31 december	38.714	45.138	41.888	38.099

Vrij besteedbare reserve stand 1 januari	-	18.614	18.614	18.614
Mutaties	18.614
Vrij besteedbare reserve stand 31 december	18.614	18.614	18.614	18.614
Stand Algemene reserves op 31 december	57.328	63.752	60.502	56.713
(bedragen x € 1.000)

Moties en amendementen programmabegroting 2025

Voortgang Moties perspectiefnota 2025-2028 en Begroting 2025

Bij de behandeling en vaststelling van de perspectiefnota en begroting zijn diverse moties en amendementen ingediend en voor een groot deel ook aangenomen. Enkele moties zijn ingetrokken omdat soms sprake is van een toezegging. Wij hebben ons bezonnen op de manier waarop wij invulling willen geven aan deze moties en amendementen. Hieronder treft u ter informatie bij elke aangenomen motie en toezegging die nog niet is afgehandeld in de begroting ‘25 aan hoe wij hiermee willen omgaan.

Moties
Onderwerp	Stand van zaken begroting 2025	Status bestuursrapportage 2025
Geluidsoverlast Tweeloo / Ruinerwoldseweg (PPN)	De motie voeren we als volgt uit. In lijn met de reeds lopende acties laten we de Regionale Uitvoeringsdienst (RUD) aanvullend onderzoek doen. Dit kan enerzijds op basis van de functiesnelheid (50 km/u) en data uit het verkeersmodel. Anderzijds door ter plaatse een fysieke meting (de daadwerkelijk gereden snelheid) uit te voeren. Zodra het onderzoek is gedaan, kunnen we (indien nodig) oplossingsrichtingen verkennen. We doen hierover een terugkoppeling.	Het onderzoek is uitgevoerd. We brengen u hier in mei middels een memo over op de hoogte. We beschouwen de motie dan als afgedaan.
Huiskamers in de wijk (PPN)	We nemen in het traject van het strategisch huisvestingsplan Maatschappelijke Accommodaties als uitgangspunt mee dat in elke wijk ruimte is voor laagdrempelige ontmoeting van wijkbewoners. Uiteraard doen we dit in samenwerking met de maatschappelijke partners.	In de visie Sociale Basis komt het hebben en/of creëren van ontmoetingsplekken uitgebreid aan de orde. Dit is ook als een van de uitgangspunten opgenomen in de actiepunten van de implementatieagenda. In het vervolgproces zal hier in ieder geval vanuit de inhoud op worden ingezoomd. In het Strategisch Huisvestingsplan Maatschappelijke Accommodaties (SHMA) benoemen we wijkcentra/dorpshuizen als krachtpanden en positioneren we ze onder de sociale basisaccommodaties. Dat zijn de accommodaties die essentieel zijn voor de uitvoering van ons beleid. Waar we weliswaar geen wettelijke zorgplicht voor hebben, maar wel een morele verplichting voelen om ze in stand te houden. Beiden notities (Visie Sociale Basis en het SHMA) komen in 2025 in de raad. We beschouwen de motie dan als afgedaan.
Toekomst musea Meppel (PPN)	Wij zetten ons in voor een toekomstbestendige museumfunctie in Meppel, waarbij beide musea een bijdrage leveren aan een reële balans tussen private (bezoekers)financiering en publieke financiering. We bieden ondersteuning aan de musea, die zelf verantwoordelijk zijn voor een toekomstbestendig plan. Het plan van het Drukkerijmuseum verwachten we eind 2024. Waar mogelijk spelen we een actieve verbindende rol.	Deze is integraal opgenomen in de Cultuurnota en hiermee is de motie afgehandeld.
Hogere bijdrage Fonds Deelname Maatschappelijke Activiteiten (FDMA) (PPN)	We komen separaat met een voorstel hiervoor inclusief een wijze van financieren van deze uitzetting. De aangepaste regeling is dan terug te vinden in het uitvoeringsplan.	Deze is op 28 november 2024 in de raad behandeld. Hiermee is de motie afgehandeld.
Eerst de kaders (PPN)	Per abuis is deze niet toegelicht ten tijde van de begroting.	In de visie Sociale Basis komt het hebben en/of creëren van kaders uitgebreid aan de orde. In het vervolgproces zal hier in ieder geval vanuit de inhoud op worden ingezoomd. Is integraal onderdeel van het SHMA en daarmee beschouwen we deze motie als afgedaan
Visie op het voorzieningenniveau (begroting)	niet van toepassing (motie ingediend bij de begroting)	Wij hebben met u een gesprek gevoerd over het Strategisch Huisvestingsplan Maatschappelijke Accommodaties (SHMA). Beiden notities (Visie Sociale Basis en het SHMA) komen in 2025 in de raad. We beschouwen de motie dan als afgedaan.
Pilot participatie ‘hoe dan?’ (PPN)	We bieden ambtelijke ondersteuning bij de vraag hoe we dit waardevolle initiatief perspectief kunnen bieden, zonder op dit moment al toezeggingen te doen over daadwerkelijke realisatie, die nog zeker jaren op zich zal laten wachten (gezien het kader van het financieel actieplan en het gegeven dat de investeringsruimte tot en met 2028 is ingevuld). We richten ons op de vorming van scenario’s, die nodig zijn om besluiten te kunnen nemen die op dit moment het benodigde perspectief bieden. Overigens zijn we in goed overleg met de initiatiefnemers om hieraan invulling te geven.	We beschouwen de motie als afgedaan
Budget leesbevordering naar het onderwijs (PPN)	We informeren de raad over de voor- en nadelen. Gezien recente ontwikkelingen zal dit naar verwachting niet eerder spelen dan bij de programmabegroting 2026.	Komt niet eerder aan de orde dan begroting '26
Hogere bijdrage van derden vernieuwbouw Ogterop (PPN)	We spannen ons tot het uiterste in om een hogere bijdrage van derden voor de vernieuwbouw van Ogterop te realiseren. Daarover informeren we u bij de volgende perspectiefnota. We achten de aanvankelijke externe bijdrage van € 5 miljoen niet haalbaar, gezien het uitvoerige onderzoek dat hiernaar is gedaan. We houden ons vast aan een mogelijke externe bijdrage van € 1,1 miljoen.	Afhandeling van de motie is voorzien bij PPN 2026
Ondergrens aanbod wijkcentra en dorpshuis (PPN)	In het traject van het strategisch huisvestingsplan Maatschappelijke Accommodaties besteden we expliciete aandacht aan de positie van wijkcentra en dorpshuizen. Daarbij nemen we niet letterlijk het behoud van het huidige aanbod in elk wijkcentrum, maar het behoud van waardevolle maatschappelijke functies in enige accommodatie. We onderzoeken het optimaal accommoderen van waardevolle maatschappelijke functies. Daarnaast bezien we wat dit betekent voor de wijkcentra en het dorpshuis wat betreft de exploitatie ervan -ongeacht het eigendom.	Dit is een onderdeel van het SHMA. Als deze is aangeboden beschouwen we deze motie als afgedaan
Van (ongewenste) polarisatie naar verbinding (PPN)	We zien de polarisatie en verharding in de samenleving. Wij vinden het ook onze taak bij te dragen aan verbinding. Niet voor niets heet één van onze prioritaire thema’s ‘Verbinding & Participatie’. In het kader van wijk- en dorpsgericht werken maken we verbindingen tussen partijen in en soms buiten de wijk waar dat mogelijk is. Inbreng en ideeën vanuit partijen om de sociale samenhang te versterken en contacten over de grenzen van bubbels heen te bevorderen, juichen we van harte toe. Ook doen we daarmee wat binnen ons vermogen ligt. We willen de motie uitvoeren niet door een gemeentelijke actieagenda op te stellen, maar door initiatieven in de samenleving te verbinden en zo tot gezamenlijke actie te brengen. Onze contacten in wijken en buurten willen we inzetten om verbindingen tot stand te brengen en activiteiten op die manier meer te verankeren. Ook zijn we bereid het onderwerp "Verbinding" in de wijkanalyses aandacht te geven.	Door het tegengaan van polarisatie integraal op te nemen in de inclusie agenda, wordt niet alleen invulling gegeven aan de motie, maar ook een toekomstbestendige basis gelegd voor een samenhangende, inclusieve en verbonden gemeenschap in Meppel. Dit sluit aan bij landelijke en wetenschappelijke inzichten over hoe sociale cohesie het beste kan worden bevorderd. De inclusieagenda wordt ook aangeboden aan de gemeenteraad. We beschouwen de motie als afgedaan

Toezeggingen
Onderwerp	Stand van zaken begroting 2025	Status bestuursrapportage 2025
Beschermd stadsgezicht (PPN)	We hebben de toezegging met betrekking tot het beschermd stadsgezicht afgehandeld door een memo met duiding aan de raad te sturen (zie overzicht: 39. Memo – Afhandeling toezegging beschermd stadsgezicht).	We beschouwen de motie als afgedaan
Betrek raad bij formuleren onderzoeksvragen (PPN)	We komen met een lijst met bestuurlijk relevante onderzoeken inclusief doel en globale onderzoeksvraag. Daarmee zeggen we niet toe álle onderzoeken op deze lijst te plaatsen.	De lijst is (conform verordening doelmatigheid en doeltreffendheid) opgenomen in de begroting 2025. Daarmee beschouwen we de motie als afgehandeld
Armoede vermindering in Meppel (PPN)	Er is ons alles aan gelegen om in te zetten op preventie en armoede terug te dringen. Hier zijn we druk mee bezig en in het uitvoeringsplan komt dit ook naar voren. Een apart plan van aanpak is daarmee overbodig. Wel kunnen we de raad jaarlijks op de hoogte houden van de ontwikkelingen die spelen op gebied van het terugdringen van armoede in Meppel. Wat ons betreft hoeft dit niet bij de perspectiefnota maar is het logisch om dit te doen bij de jaarstukken.	Dit komt terug bij de jaarstukken 2025