Thema Bestuur, dienstverlening en veiligheid

In dit programma gaat het over het bestuur (de gemeenteraad, het college van B&W en de burgemeester), over veiligheid in de breedste zin van het woord en over hoe we onze inwoners ontvangen en ondersteunen er contact is met de gemeente. 

Het jaar 2026 staat in het teken van de gemeenteraadsverkiezingen. Op 18 maart 2026 kiezen de inwoners van de gemeente Meppel een nieuwe gemeenteraad. De gemeenteraad kiest vervolgens wie er namens hen plaats nemen in het college van B&W door de benoeming van wethouders. De gemeenteraad bestaat in 2026 uit 25 raadsleden. Dit komt door het passeren van de grens van 35.000 inwoners in de gemeente Meppel. Dat betekent een uitbreiding van de raad met twee zetels.

Beleidskaders bestuur:

• Coalitieakkoord 2022-2026
• Griffieplan ‘De Meppeler raad - betrokken en toegankelijk (2024-2026)’

Beleidskaders dienstverlening:

• Visie op dienstverlening 2023
• Koers gemeente Meppel 2019
• Informatiebeleid 2022

Beleidskaders Openbare Orde en Veiligheid:

• Algemeen Plaatselijke Verordening (wordt geactualiseerd in 2025)
• Preventie- en handhavingsplan alcohol
• Uitvoeringsplan handhaving alcoholgebruik in de openbare ruimte
• Lokaal coffeeshopbeleid 2016
• Beleidsregel verblijfsontzeggingen 2020
• Beleidsregel sluiting drugspanden 2013
• Beleidsregel Wet aanpak woonoverlast
• Beleidsregel gevaarlijke en bijtende honden
• Wet bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur (wet Bibob) en lokaal Bibob beleid
• Beleidsregel sluiting drugspanden (lokaal Damocles beleid)
• Integraal veiligheidsplan

Beleidskaders Handhaving:

• Verordening Fysieke Leefomgeving
• Uitvoerings- en handhavingsstrategie vergunningverlening, toezicht en handhaving
• Besluit Bouwwerken Leefomgeving 
• Woonschepenverordening
• Parkeerverordening 
• Verordening inzake de winkeltijden 
• Verordening op de warenmarkt 
• Relatie met andere beleidsterreinen:
  Er is een nauwe relatie tot andere beleidsterreinen en dus programma’s, onder meer in relatie tot het terugdringen van alcohol- en drugsgebruik onder jongeren en het ontwikkelen van volksgezondheidbeleid. Dit geldt ook voor het terugdringen van overlastsituaties, het voorkomen van jonge criminele aanwas, integrale samenwerkingen, uitvoeren van controles en de versterking van de weerbaarheid en betrokkenheid.

Begroting 2026 ten opzichte van 2025
Lasten
In 2026 zijn de lasten iets lager dan in 2025. Dit komt vooral doordat in 2025 eenmalig kosten zijn gemaakt voor de viering van 80 jaar vrijheid. 

Begroting 2026 en meerjarenperspectief
Lasten
Na 2026 blijven de uitgaven grotendeels stabiel. Alleen bij Dienstverlening zijn er schommelingen door een hoger aantal aanvragen voor reisdocumenten in 2026 en 2027. Vanaf 2028 neemt dit aantal weer af. In 2029 vallen de lasten hoger uit doordat er tweemaal verkiezingen zijn in dat jaar.

Excel-tabel

Omschrijving (toelichting)

Toelichting
Vanuit het wagenparkbeheer zijn voor 2026 en 2027 investeringen begroot voor de aanschaf en vervanging van een tweetal auto's voor de handhaving.
Voor de brandweerkazerne is een investering begroot voor het herstel van wanden, vloeren en kozijnen.

Dit overzicht gaat onder meer over de algemene dekkingsmiddelen. Het kenmerk van deze dekkingsmiddelen is dat ze vrij besteedbaar zijn. Ze zijn dus niet aan een bepaald programma gebonden. Hier verantwoorden we de gemeentefondsuitkering, de gemeentelijke belastingen, dividend en het saldo op de financieringsfunctie (zoals rente voor- en nadelen). De algemene dekkingsmiddelen vormen de financiële dekking van de bestedingen van de programma’s 1 tot en met 7. Daarnaast staat hier de verplichte post onvoorzien.

Beleidskader

• Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV)
• Financieel toezichtskader provincie Drenthe
• Financiële verordening en overige (financiële) beleidsnotities

Algemene Ondersteuning
Onder Algemene ondersteuning staat het geraamde begrotingsresultaat voor de jaren 2026-2029. 

Onvoorziene uitgaven
De post onvoorziene uitgaven is € 50.000. Hiermee vangen we incidentele uitgaven op die voldoen aan de criteria: Onvoorzien, Onontkoombaar en Onuitstelbaar.

Deelnemingen
In de paragraaf Verbonden partijen lichten we de deelnemingen toe. Hier ramen we de inkomsten uit de deelnemingen in de vorm van dividend. We ramen hier het dividend van Rendo, BNG en Wadinko.

Belastingen
In de paragraaf Lokale heffingen geven we informatie over de diverse gemeentelijke belastingen en overige heffingen. De grootste gemeentelijke belasting qua opbrengst is de onroerendezaakbelastingen (OZB). In dit overzicht hebben we de raming van de OZB en de precariobelasting meegenomen. De overige heffingen hebben we opgenomen in de programma’s. De raming van de opbrengst OZB verhogen we vanaf 2026 met een inflatiecorrectie van 2,6%. Dit volgens de uitgangspunten van de perspectiefnota 2026-2029. Daarnaast staan hier de kosten van de waardebepaling van de onroerende zaken (wet WOZ).

Gemeenten ontvangen geld van het Rijk uit het gemeentefonds om hun taken uit te voeren. Het is de grootste inkomstenpost voor elke gemeente. Gemeenten mogen zelf bepalen waar ze dit geld aan besteden. Uiteraard wel binnen de regels van de wet. Een groot deel van het geld uit het gemeentefonds keert het Rijk uit in de vorm van een Algemene uitkering. Daarnaast zijn er nog integratie- en decentralisatie-uitkeringen (10%). Een decentralisatie-uitkering is tijdelijk voor een bepaald aantal jaren. Een integratie-uitkering is ingesteld met de bedoeling dat het op korte termijn overgaat naar de Algemene uitkering. Bijvoorbeeld voor de Wet sociale werkvoorziening (WSW) ontvangen de gemeenten nu nog een integratie-uitkering. 

Gemeenten ontvangen normaal gesproken op drie tijdstippen in het jaar informatie over de gemeentefondsuitkering. De meicirculaire is de vertaling van de Voorjaarsnota van het Rijk, de septembercirculaire is gebaseerd op de Miljoenennota en de decembercirculaire rondt het uitkeringsjaar af. De raming van de gemeentefondsuitkering voor de jaren 2026-2029 is in deze programmabegroting bepaald op basis van de meicirculaire 2025.

Groei door compensatie lonen en prijzen
De jaarlijkse groei van het gemeentefonds is sinds 2024 niet meer gekoppeld aan de ontwikkeling van de rijksuitgaven maar aan de ontwikkeling van de economie (het bruto binnenlands product; bbp). De normering wordt gesplitst in een volumedeel en een prijsdeel. Het volumedeel kan ingezet worden om de hogere kosten op te vangen die samenhangen met de groei van de bevolking, met kwaliteitsverbeteringen en beleidsintensiveringen. Het prijsdeel kan worden aangewend om de kosten van loon- en prijsontwikkelingen op te vangen. Helaas doet zich de situatie voor dat de werkelijke kostenstijging van lonen en prijzen vaak hoger ligt dan de compensatie op basis van het bbp die gemeenten ontvangen via het gemeentefonds.   

Wat brengt de Meicirculaire 2025
Compensatie ravijnjaar en compensatie tekorten jeugd
Vanaf 2026 zijn structurele middelen opgenomen om het ravijn iets te dempen. Daarnaast wordt de terugval verzacht door de middelen die vanaf 2025 beschikbaar zijn gesteld om de helft van het landelijk tekort op de jeugdzorg te vergoeden. Ook komt er incidenteel geld om de maatregelen die gericht zijn op het verminderen van de uitgaven van jeugdzorg de komende twee jaren te verzachten. Het Rijk gaat er vanuit dat vanaf 2028 het tij binnen de jeugdzorg keert. De Hervormingsagenda Jeugd, een aantal aanvullende afspraken met de sector jeugdzorg en de invoering van een eigen bijdrage in de jeugdzorg, moeten zorgen voor besparingen. 

Uitstel vervanging abonnementstarief Wmo
Eerder is besloten dat het abonnementstarief in de Wmo met ingang van 2026 wordt afgeschaft. Hiervoor in de plaats moet de inkomens- en vermogensafhankelijke bijdrage weer worden ingevoerd. De invoering is een jaar uitgesteld en wordt nu voorzien voor 2027. De eerder doorgevoerde besparing op het gemeentefonds voor 2026 komt hierdoor te vervallen. Daar staat tegenover dat de geraamde opbrengst in onze begroting van de eigen bijdrage Wmo ook voor 2026 vervalt (zie programma 2).   

Decentralisatie- en integratieuitkeringen
In de meicirculaire is een (impuls)budget beschikbaar gesteld voor de jaren 2025 t/m 2034 om de infrastructuur van sociaal ontwikkelbedrijven te versterken. Verder is structureel geld opgenomen voor compensatie van de lonen en prijzen binnen de participatie.

Andere verdeling van de  'landelijke pot' onder de gemeenten
De herverdeling pakt voor Meppel niet gunstig uit. Per saldo gaat onze gemeente er € 56,00 per inwoner op achteruit. Wel komt Meppel, net als 40 andere gemeenten, in aanmerking voor een ingroei-pad. Het Rijk evalueert de werking van het nieuwe verdeelmodel nog. De provincie heeft aangegeven dat tot 2027 de financiële gevolgen beperkt blijven tot maximaal € 37,50 per inwoner. Dat geldt voor alle gemeenten, dus zowel voor voordeel- als nadeelgemeenten zoals Meppel. De korting voor Meppel voeren we vanaf 2027 voorzichtigheidshalve verder in, zodat de herverdeling in 2029 volledig zijn beslag krijgt.   

De ontvangst van de circulaire leidt tot een actualisatie van de raming van het gemeentefonds zoals weergegeven in de perspectiefnota 2026-2029. In de  perspectiefnota staat wel alvast een voorschot op de meicirculaire 2025. 

Toelichting 

Begroting 2026 ten opzichte van 2025
Lasten en baten
Treasury
Hier wordt de te betalen rente en de doorbelasting van de rente naar de programma's verantwoord. Het verschil tussen beide jaren komt vooral door de hoogte van het rentepercentage; in 2025 zijn de programma's belast met 1,5% en in deze begroting is dat percentage bijgesteld naar 1%. In 2025 verwachten we rente te ontvangen als gevolg van overtollige liquide middelen (schatkistbankieren) .

Baten
Gemeentefonds
De hogere gemeentefondsuitkering van 2026 ten opzichte van 2025 komt vooral door de structurele middelen ingaande 2026 om het ravijn iets te dempen (€ 0,8 miljoen per jaar). Er is voor 2026 en 2027 incidenteel geld vrijgemaakt om de maatregelen die gericht zijn op het verminderen van de uitgaven van jeugdzorg te verzachten (ruim € 1,0 miljoen per jaar). Ook worden we in 2026 via het gemeentefonds gecompenseerd voor het uitstel van de vervanging van het abonnementstarief Wmo (€ 0,4 miljoen). Overigens verloopt dit budgetneutraal want tegenover deze hogere inkomst in het gemeentefonds staat een lagere inkomst door het vervallen van de geraamde eigen bijdrage voor de Wmo voor 2026 (zie programma 2).

Een verschil ten opzichte van 2025 is  de compensatie voor de loon- en prijsstijgingen voor 2026. Verder is de raming van 2025 nog gebaseerd op de bestuursrapportage. Daarin hebben we de uitkomsten van de meicirculaire 2025 nog niet verwerkt. Voor de raming 2026-2029 in deze begroting is de meicirculaire 2025 de basis.

Belastingen en invordering
De indexering van de opbrengst OZB van 2,6% en de areaaluitbreiding ingaande 2026 geven een verschil tussen beide jaren.  

Begroting 2026 en meerjarenperspectief
Lasten
Treasury
Op deze zijn de lasten lager doordat we een hoger percentage doorberekenen aan de programma's vanwege een verwachte rentestijging de komende jaren. Per saldo is dit budgetneutraal want het voordeel op deze post leidt tot een nadeel in de programma's.

Overige baten en lasten
Op basis van 'Kiezen voor de Toekomst' is in de perspectiefnota voor 2028 € 0,5 miljoen en vanaf 2029 € 1,0 miljoen opgenomen voor nieuw beleid.

Baten
Gemeentefonds
De omvang van het gemeentefonds loopt de komende jaren af. Voor 2026 en 2027 hebben we incidentele middelen ontvangen om de maatregelen uit de Hervormingsagenda Jeugd te verzachten (zie hierboven). Daarnaast worden we vanaf 2028 extra gekort in verband met een opgelegde grotere besparingsopgave van de Hervormingsagenda (als gevolg van prijsstijgingen). Ook hebben we in de raming van het gemeentefonds rekening gehouden met een korting die in de loop van de jaren geleidelijk oploopt. Dit als gevolg van de landelijke herverdeling (zie hierboven).  

Belastingen en invordering
De stijging van jaarlijks € 100.000 is een verwachte hogere opbrengst als gevolg van areaaluitbreiding.

Overige baten en lasten
Op basis van 'Kiezen voor de Toekomst'  is in de perspectiefnota voor 2028 € 1,0 miljoen en vanaf 2029 € 2,0 miljoen opgenomen voor verhoging van inkomsten.

Onder overhead staan de kosten voor leiding en ondersteuning van medewerkers die het primaire proces van de gemeente uitvoeren.

De overhead neemt de komende jaren toe. Dit komt vooral door hogere personeelslasten, die nodig zijn om de organisatie te versterken en de dienstverlening goed te blijven uitvoeren in een krappe arbeidsmarkt. Ook de huisvesting wordt duurder door de verbouwing van het stadhuis en de kosten voor ICT en digitalisering lopen verder op. Op langere termijn is een structurele besparing voorzien. De huidige keuzes leggen hiervoor de basis: nu investeren om de organisatie toekomstbestendig te maken, zodat later op een verantwoorde manier kan worden bespaard.

Toelichting

Huisvesting
Herinrichting stadhuis en gemeentewerf
De voorbereidingen voor de herinrichting van het stadhuis en gemeentewerf zijn gestart. De uiteindelijke oplevering is gepland in het derde kwartaal 2027.

Stadhuis machines en installaties
In 2027 is een investeringskrediet opgenomen voor het uitbreiden van het aantal zonnepanelen op het stadhuis. In 2028 verwachten we de warmtepompen en cv-ketels te vervangen.

Gemeentewerf
In met de vastgestelde Lokale Uitvoerings Agenda klimaatadaptatie vergroenen we het terrein van de gemeentewerf. Vanuit de beheeropgave voorzien we in 2028 het dak van de gemeentewerf te moeten renoveren. Dit moment wordt aangegrepen om de daken verder te verduurzamen door middel van na-isolatie, uitbreiding van het aantal zonnepanelen en het aanbrengen van een sedum dak.

Overhead overig
De ICT investeringen hebben ten doel de geplande gemeentelijke processen te optimaliseren. Verder is vanuit het wagenparkbeheer een aantal kredieten begroot voor de geplande vervangingen.