Thema Leefomgeving, ruimte en economie

We beheren de onderdelen van de leefomgeving die we in eigendom hebben. Beheren is onderhoud plegen om de leefomgeving netjes en bruikbaar te houden. Maar het is ook vervangen van wat niet meer functioneert of aanpassen als er ander gebruik of functies wenselijk zijn. Een goede leefomgeving is functioneel, duurzaam en mooi. 

Het onderhoud is gebaseerd op bestuurlijk vastgestelde prijskwaliteitsafspraken voor schoon, heel en veilig. Of de leefomgeving dan ook goed is hangt af van de mate waarin die is ingericht op het gebruik en de eisen van nu en in hoeverre die gastvrij is en uitnodigt tot actief gebruik. Waar dat niet zo is helpen herinrichtingen om de ruimtelijke kwaliteit, gebruikskwaliteit en ecologische kwaliteit weer te laten aansluiten bij onze ambities. We betrekken daarbij de inwoners waar dat kan, of we laten ons betrekken. Bij dergelijke aanpassingen benutten we kansen voor de energietransitie, de klimaatopgave, het milieu, de biodiversiteit of mobiliteit, en voor zowel fysieke als sociale aspecten.  Onderdeel van dit programma is ook zorgen voor een gezonde leefomgeving door naleving van milieunormen, doelmatige afvalinzameling en een goed rioleringssysteem.

• Omgevingsvisie gemeente Meppel (2025)
• Programma Duurzaam 2024-2028 (2024)
• Lokale Adaptatiestrategie en Lokale uitvoeringsagenda 2023-2028 (2024)
• Programma Biodiversiteit (2025)
• Regionale Energie Strategie (RES) 1.0 Drenthe (2021)
• Transitievisie Warmte (2021)
• Verschillende warmteplannen (vanaf 2022)
• Beleidsvisie externe veiligheid (2014)
• Nota bodembeheer (2020)
• Riolering en Water Programma 2023-2028 (2022)
• Kadernotitie Zo doen we groen! (2016)
• Beleidsvisie op uitgeefbaar groen 2017
• Groene kaart 2012 en lijst monumentale bomen 2008
• Speelruimteplan (2013)
• Gemeentelijk verkeer- en vervoersplan (GVVP) ( 2017)
• Beleidsplan parkeren herijking (2017)
• Nota fiets (2013)
• Actieplan fiets! 2024-2029 (2024)
• Prijskwaliteitskeuze Kwaliteit Op Maat (KOM) (2014)
• Wegenbeheerplan 2019-2023 en het nog vast te stellen nieuwe wegenbeheerplan 2024-2028
• Beleid openbare verlichting ‘Alles Duurzaam’ 2015-2019
• Beheerplan Openbare Verlichting 2021-2025
• Beheerplan Civieltechnische Kunstwerken 2023-2027

Toelichting

Algemeen
De beheer- en onderhoudsbudgetten zijn in lijn met de uitgangspunten van de perspectiefnota 2026-2029 geactualiseerd met 2,6%. Onderdeel van de budgetten zijn ook de kapitaallasten die volgen uit de geplande investeringen. De kapitaallasten worden toegerekend vanaf het jaar na realisatie van de investering. 

Begroting 2026 ten opzichte van 2025
Lasten en baten
Wegen
Naast de algemene indexatie van de budgetten is rekening gehouden met aanvullende prijsstijgingen van in totaal
€ 200.000 voor asfaltonderhoud, onderhoud elementenverharding en onderhoud civieltechnische kunstwerken. De begrote baten bij het onderdeel wegen betreffen met name leges en toezichtkosten voor kabels en leidingen. In 2025 is incidenteel een subsidie begroot voor werkzaamheden in lijn met het Actieplan Fiets!.

Stadsverzorging
Naast de algemene indexatie is rekening gehouden met aanvullende prijscompensatie van € 25.000 voor onkruidbestrijding op verharding. Deze is meerjarig in de begroting opgenomen. De begrote baten betreffen een vergoeding voor het opruimen van zwerfafval en verwerking van verpakkingsafval (prullenbakvergoeding) en een vergoeding voor het opruimen, vegen en verwerken van wegwerpplastic (Single Used Plastics). Een uitgavenbudget voor deze onderwerpen is begroot en is gelijk aan de vergoeding die we hiervoor ontvangen.

Water
In de begroting 2025 waren incidentele middelen begroot voor het baggeren van de wachthaven. De begrote baten betreffen de haveninkomsten uit beroeps- en pleziervaart.

Groen en spelen
Naast de algemene indexatie is rekening gehouden met aanvullende prijscompensatie van € 60.000 voor de bestrijding van de eikenprocessierups. Deze is meerjarig in de begroting opgenomen.

Begraafplaatsen
In 2026 is een incidenteel budget opgenomen van € 25.000 voor het opstellen van een visie op begraven.

Energie, klimaat en milieu
In 2026 is incidenteel budget opgenomen van € 75.000 voor de herziening van de warmtetransitievisie. 
Vanuit het programma Biodiversiteit is in 2026 een incidenteel budget opgenomen van € 65.000 voor het in beeld brengen van een groene nevenstructuur, planvorming voor de bestrijding van invasieve exoten en een tuininspiratieboek.

De komende jaren worden de warmteplannen verder uitgerold in gemeente Meppel. Het opstellen van een warmteplan wordt geschat op € 100.000 (doorlooptijd circa 2 jaar). Na het opstellen van het warmteplan wordt rekening gehouden met circa € 25.000 aan uitvoeringskosten per wijk. In 2026 is het budget uitgebreid voor de wijken Haveltermade en Ezinge. 

Afvalinzameling
De afname van de begrote lasten voor 2026 ten opzichte van 2025 is te relateren aan de interne toerekening van personeel. 

Riolering
De afname van de begrote lasten voor 2026 ten opzichte van 2025 is te relateren aan de interne toerekening van personeel en omslagrente. 

Begroting 2026 en meerjarenperspectief
Lasten en baten
Wegen
Het product wegen omvat beheer en onderhoud van wegen, civieltechnische kunstwerken en verkeersvoorzieningen. De aanvullende prijscompensatie voor asfaltonderhoud en onderhoud elementenverharding is meerjarig in de begroting opgenomen. Voor het extra onderhoud civieltechnische kunstwerken is in 2026 en 2027 rekening gehouden met extra benodigd budget van € 30.000 per jaar. Vanaf 2029 wordt rekening gehouden met € 90.000 aan extra onderhoudskosten. Er is structureel € 50.000 budget opgenomen voor het opstellen van en vormgeven van een omgevingsprogramma mobiliteit. De kapitaallasten nemen meerjarig toe door de geplande investeringen.

Op basis van 'Kiezen voor de Toekomst' is een stelpost opgenomen van € 150.000 in 2027 en € 800.000 vanaf 2028 voor een besparing op middellange termijn in het Fysieke domein. Deze taakstelling is voor dit programma centraal opgenomen onder het product wegen. 

Stadsverzorging
Dit product omvat onder andere de straatreiniging, onkruidbestrijding en gladheidsbestrijding. De toename van de lasten is het gevolg van de toerekening van kapitaallasten voor de geplande vervanging van een aantal veegmachines.

Groen en spelen
Onder dit product worden de kosten en opbrengsten verantwoord van het beheer en onderhoud van de groen- en speelvoorzieningen. De meerjarige toename in lasten komt vooral door de kapitaallasten voor de geplande vervanging van zieke bomen. Vanaf 2028 wordt in lijn met het programma biodiversiteit structureel € 65.000 gereserveerd voor het ecologisch bermbeheer. De begrote inkomsten betreffen  hoofdzakelijk de verwachte inkomsten uit verkopen snippergroen. 

Parkeren
Het product parkeren omvat de kosten voor het beheer en exploiteren van de parkeergarages en het straatparkeren. Tegenover deze kosten ontvangt de gemeente parkeeropbrengsten. In afwachting van het nieuw vast te stellen parkeerbeleid is bij de berekening van de parkeeropbrengsten gerekend met dezelfde tarieven als 2025.
In 2026 staat een investering in nieuwe parkeerautomaten gepland. Deze investering leidt tot aanvullende kapitaallasten vanaf 2027. Door uitbreiding van het gereguleerd parkeren wordt een toename van de parkeeropbrengsten verwacht. 

Begraafplaatsen
Dit product omvat het beheer en onderhoud van de begraafplaatsen. De gemeente brengt lijkbezorgingsrechten in rekening voor het gebruik van de begraafplaats en voor de diensten die de gemeente levert die verband houden met een begrafenis en de begraafplaats.

Energie, klimaat en milieu
Het product energie, klimaat en milieu omvat de kosten en opbrengsten die horen bij het opstellen en uitvoeren van het duurzaamheidsbeleid.  Ter compensatie van deze werkzaamheden zijn inkomsten geraamd volgend uit de subsidieregeling Tijdelijke Capaciteit Decentrale overheden voor klimaat- en energiebeleid (CDOKE). In de begroting gaan we ervan uit dat deze regeling in elk geval beschikbaar is tot en met 2030. Ook op andere onderdelen zijn subsidieregelingen beschikbaar die worden ingezet om de duurzaamheidsdoelstellingen te realiseren, waaronder de regeling Nationaal Isolatie Programma (NIP), Landelijke Aanpak Isolatie (LAI) en de specifieke uitkering Energiearmoede.

Afvalinzameling
Onder dit product worden de kosten verantwoord op het gebied van afvalinzameling en afvalverwerking. Tegenover de kosten van afvalinzameling ontvangt de gemeente bijdragen vanuit de afvalstoffenheffing/reinigingsrechten. We verwachten een toename van de verwerkingskosten van restafval, mede door de verwachte toename van de afvalstoffenbelasting en de invoering van CO2heffing. Door het verminderen van het aanbod restafval proberen we de verwerkingskosten te beperken. Verder wordt gestuurd op het verbeteren van de kwaliteit van de gescheiden ingezamelde grondstofstromen. Voor meer informatie over de opbouw van de afvalstoffenheffing wordt verwezen naar de paragraaf Lokale heffingen.

Riool
Het product riolering omvat de kosten voor het beheer en onderhoud van de riolering. Hieronder vallen ook de kosten voor de maatregelen om het hemelwater te verwerken en grondwater op peil te houden. De meerjarige toename aan kosten is met name het gevolg van de extra kapitaallasten die volgen uit de investeringen in riolering (1e aanleg en rioolvervanging). Voor meer informatie over de opbouw van de rioolheffing wordt verwezen naar de paragraaf Lokale heffingen.

Toelichting

Materieel en wagenpark
De investeringen voor materieel en wagenpark betreft de geplande vervangingsinvesteringen van het bestaande wagenpark. Uitgangspunt is duurzame vervanging waar mogelijk.

Openbare ruimte
Binnenstad/centrumschil
De geplande investeringen in de binnenstad betreffen met name de (afronding van) de herontwikkeling Bleekerseiland en een reservering voor investeringen gerelateerd aan de vervolgregeling van het Regiostedenfonds. In de meerjarenraming 2026-2029 is per jaar € 300.000 gereserveerd voor deze investeringen waarbij we ervan uitgaan dat 50% gefinancierd wordt uit de beschikbare middelen uit het Regiostedenfonds.

Koedijkslanden
In 2025 verwachten we de herinrichting van de J. van Goyenstraat en B. van der Helststraat af te ronden. In 2026/2027 staat de herinrichting van de A. van Ostadsestraat gepland.

Noordpoort/stadsentree/Meppel-noord
De komende jaren investeren we fors in de ontwikkeling van Noordpoort. De investeringsplanning is opgenomen in lijn met de uitgangspunten van het raadsbesluit van 22 mei 2025. Het gaat hier onder andere over de aanleg van de stadsentree, de realisatie van een fietsbrug, de reconstructie van Steenwijkerstraatweg, aanpassing van de rotonde van de Ceintuurbaan en de inrichting van de openbare ruimte. De ontwikkeling vindt gefaseerd plaats over de komende jaren en loopt ook door na 2029. Vanuit het Rijk en provincie zijn subsidies beschikbaar voor deze ontwikkeling van in totaal circa € 32 miljoen. De ontwikkeling vindt in samenhang plaats met de woningbouwontwikkeling vanuit de grondexploitatie Kop van Noordpoort

Bruggen/oeverbescherming
De investeringen in bruggen en oeverbescherming zijn opgenomen in lijn met het beleidsplan civieltechnische kunstwerken. Naast de in 2025 geplande werkzaamheden voor damwand Mallegatsgracht, Boazbrug en Eekmolenbrug starten we in 2026 met de (voorbereiding van) de werkzaamheden aan de Eshuisbrug en de Kaapbruggen,

Actieplan Fiets!
Vanuit het Actieplan Fiets! staan voor 2026 de aanpassingen aan fietspad Brandemaat en de aanleg van fietspad Oosterboer Noord gepland.

Overig
De overige investeringen in de openbare ruimte betreffen onder andere de meerjarige omvorming van openbare verlichting, de vervanging van zieke bomen en de vervanging van speeltoestellen. In 2026 is aanvullend de vervanging van parkeerautomaten gepland. Ook hebben we een reservering opgenomen voor € 1,2 miljoen verspreid over de jaren 2026-2027 voor investeringen gekoppeld aan het gebiedsarrangement als onderdeel van de Regio Deal. Hiervoor gaan we uit van een bijdrage van € 650.000 voor deze investeringen vanuit de Regio Deal. Voor de vervanging en optimalisatie van elektrakasten en installaties voor de havenvoorzieningen is € 60.000 begroot.

Afvalinzameling en klimaat
De investeringen in deze categorie betreffen met name de vervanging van afzet- ondergrondse containers.

Riolering
De investeringen in eerste aanleg van riolering zijn gekoppeld aan de bouwplanning van de nieuwbouwwijken en bedrijventerreinen. De vervangingsinvesteringen voor riolering zijn opgenomen op basis van de uitgangspunten in het Riolering en Water Programma. In 2026 staat de vervanging bij de A. van Ostadestraat gepland in combinatie met de herinrichting van deze straat. Ook vervangen en renoveren we diverse rioolgemalen en bergbezinkbassins.

Met de ontwikkeling van de leefomgeving werken we aan een toekomstbestendig, inclusief en prettig woon- en leefklimaat. Kwaliteit staat daarbij voorop. Dit doen we zowel zelf als ondersteunend aan de initiatieven uit de samenleving. Hierbij integreren we onze duurzaamheidsambities en betrekken we actief onze samenleving. Het instrument om hier richting aan te geven is de omgevingsvisie en de daarbij behorende omgevingsprogramma's. 

• Omgevingsvisie gemeente Meppel (2025)
• Kaderdocumenten voor de implementatie Omgevingswet
• Omgevingsplan gemeente Meppel
• Bouwstenennotitie wonen ten behoeve van de omgevingsvisie (2022)
• Beleidsnota ‘Meppeler Erfgoed NU’ (2021)
• Archeologische beleidskaart (2023)
• Gemeentelijk verkeer- en vervoersplan (2017)
• Kwaliteitsmanifest (2021)
• Gebiedsvisies, stedenbouwkundige visies, welstandsnota's en beeldkwaliteitsplannen
• Programma Duurzaam 2024-2028 (2024)
• Lokale Adaptatiestrategie en Lokale uitvoeringsagenda 2023-2028 (2024)
• Programma Biodiversiteit (2025)
• Kadernotitie Zo doen we groen! (2016)
• Regionale Energie Strategie (RES) 1.0 Drenthe (2021)
• Transitievisie Warmte (2021)

Toelichting

Begroting 2026 ten opzichte van 2025
Lasten en baten
Ontwikkeling fysieke leefomgeving
In 2025 is via de bestuursrapportage een incidentele inkomst begroot van € 211.000 volgend uit het kostenverhaal op ontwikkelaars. 

Begroting 2026 en meerjarenperspectief
Lasten en baten
Ontwikkeling fysieke leefomgeving
Onder dit product worden de baten en lasten begroot voor de voorbereiding van en het inspelen op de ontwikkelingen in de fysieke leefomgeving. 
Onderdeel van deze budgetten is onder andere een budget van € 200.000 per jaar tot en met 2028 voor de verkenning van de mogelijkheden in het stationsgebied en een gebiedsgericht omgevingsprogramma met een visie en strategie op de ontwikkeling van het gebied. Verder is voor de ontwerpfase van de gebiedsontwikkeling Prinses Marijkestraat in 2026 € 100.000 en voor de jaren 2027 en 2028 € 75.000 opgenomen in de begroting.

Op basis van 'Kiezen voor de Toekomst' is een stelpost opgenomen van € 25.000 in 2027 en € 100.000 vanaf 2028 voor een besparing op middellange termijn in het Fysieke domein. Deze taakstelling is voor dit programma centraal opgenomen onder het product ontwikkeling fysieke leefomgeving.  

Omgevingswet
In 2026 is het budget Omgevingswet eenmalig verhoogd met € 150.000.  Dit is onder andere voor advieskosten van de milieueffectrapportage en expertise van geluid voor het omgevingsplan industrie- en bedrijventerreinen.

Bouwen en wonen
Leges
Bij de baten zijn de opbrengsten leges met ingang van 2025 structureel verhoogd met € 400.000. Dit is een gevolg van de versnelling van de woningbouw. Daarnaast zijn er enkele projecten die de opbrengsten van de leges positief beïnvloeden. Een eventueel effect op leges als gevolg van de invoering van de Omgevingswet en Wet Kwaliteitsborging Bouw wordt in 2026 onderzocht.

Grondexploitaties woningen
De lasten en baten voor de grondexploitaties woningen zijn gebaseerd op het Meerjarenperspectief Grondexploitaties 2025 (MPG) en de vastgestelde herziening van de grondexploitatie Kop van Noordpoort in mei 2025. Naast Kop van Noordpoort gaat het hier om de grondexploitaties Nieuwveense Landen en Danninge Erve. De grondexploitaties zijn budgetneutraal begroot. Er wordt geen rekening gehouden met eventuele aanvullende (tussentijdse) winstnemingen.

Een vitale, toekomstbestendige economie is van groot belang voor de leefbaarheid, levendigheid en sociale structuur van onze gemeente. Daarom zet de gemeente in op het versterken van onze lokale economie. Dat doen wij door ruimte te bieden, innovatie en ontwikkeling te stimuleren en door samen te werken met onze partners in de regio.

• Omgevingsvisie gemeente Meppel (2025)
• Nota Grondbeleid (2021)
• Grondprijzennota (2025)
• Meerjarenperspectief grondexploitaties (2025)
• Beleidskader uitgifte onroerend goed (2023)
• Programma Duurzaam 2024-2028 (2024)

Toelichting

Begroting 2026 en meerjarenperspectief
Lasten en baten
Regionale samenwerking
In 2026 tot en met 2028 is de Regiodeal opgenomen voor € 150.000 per jaar als co-financiering met aan de kant van de baten een bijdrage van € 50.000 van provincie/regio. Voor investeringen in de openbare ruimte gekoppeld aan de doelen uit de Regiodeal is een investeringskrediet begroot in programma 4.

Op basis van 'Kiezen voor de Toekomst' is een stelpost opgenomen van € 25.000 in 2027 en € 100.000 vanaf 2028 voor een besparing op middellange termijn in het Fysieke domein. Deze taakstelling is voor dit programma centraal opgenomen onder het product economische zaken.   

Grondexploitaties niet woningen en grondzaken
De lasten en baten voor de grondexploitaties woningen zijn gebaseerd op het Meerjarenperspectief Grondexploitaties 2025 (MPG). Het betreft hier de grondexploitaties Oevers D, Oevers E, Noord III en Noord IV. De grondexplotaties zijn budgetneutraal begroot. Er wordt geen rekening gehouden met eventuele aanvullende (tussentijdse) winstnemingen.

Ook  zijn de werkzaamheden voor grondzaken bij dit onderdeel opgenomen. Het gaat hier onder andere om de kosten en opbrengsten van de multifunctionele accommodaties Het Palet en De Plataan en overig gemeentelijk vastgoed.

Toelichting

Kornwerderzand
Voor het sluizencomplex Kornwerderzand is een bijdrage begroot. Het sluizencomplex draagt bij aan het havenbehoud en de havenontwikkeling en maakt onderdeel uit van de totale regiobijdrage Kornwerderzand. De bijdrage van de gemeente Meppel is onderdeel van de afspraken binnen de regionale bestuursovereenkomst.

MFA De Plataan
In de bestuursrapportage 2025 is een bedrag van € 60.000 beschikbaar gesteld voor de vervanging van een koelmachine. Voor deze investering wordt een beroep gedaan op de subsidie voor het treffen van duurzaamheidsmaatregelen (ISDE). Verder staat in 2029 kozijn- en glasrenovatie gepland op basis van de beheer- en onderhoudsplanning.

Laadkasten markt en evenementen
Voor de vervanging  en optimalisatie van de elektrakasten en installaties voor markt en evenementen is een investeringsbedrag begroot van € 60.000 voor 2026.