Beleidsjaar samengevat

Omschrijving (toelichting)

Beleidsontwikkelingen

In 2024 is veel werk verricht om inwoners te ondersteunen, met partners samen te werken en Meppel mooier en levendiger te maken. Dat wordt uitvoerig beschreven in de volgende hoofdstukken. In deze paragraaf treft u een opsomming aan van een aantal markante punten. Achtereenvolgens komt daarbij aan bod: a. projecten; b. uitvoering; c. beleid en andere randvoorwaarden; d. ontwikkelingen.

Projecten
Het afgelopen jaar is voortgang geboekt bij verschillende omvangrijke bouwprojecten: Nieuwveense Landen, Noordpoort (inclusief de noordelijke stadsentree), Randweg, Danninge Erve. In totaal zijn netto 164 woningen toegevoegd in 2024.
Voorbereidingen vorderen bij Noord III (onder meer een hoogspanningstation) en Noord IV. Ditzelfde geldt voor het integrale kindcentrum Nieuwveense Landen.

Uitvoering
Het project Tuinen van de Stad is afgerond, Bleekerseiland is grotendeels heringericht, er is een skatevoorziening gerealiseerd in Koedijkslanden, de dorpskern van Rogat is heringericht.
De uitvoering van het Actieplan Fiets is ter hand genomen.
Sporthal De Eendracht is gerenoveerd. De vervanging van de kunstgrasvelden Ezinge is afgerond. Het kindcentrum Stadskwartier is gerenoveerd. De taalschool regio Meppel is gestart. Zo'n 180 nieuwkomerskinderen uit de gemeenten Westerveld, Staphorst, De Wolden, Steenwijkerland en Meppel volgen hier onderwijs.
Concrete resultaten worden ook bereikt via wijk- en dorpsgericht werken. Daarbij worden initiatieven, knelpunten en vragen vanuit de samenleving gekoppeld aan opgaven en doelstellingen vanuit de gemeente. Een voorbeeld is de samenhang, die is gecreëerd bij de Anne Frankschool, de Spil en de Boerhoorn rond het vergroenen van de pleinen. Hiervoor zijn financieringsstromen en belangen samengevoegd. Er is nu één gezamenlijk plein.
Het noodweer dat Meppel trof op 31 augustus heeft in de maanden daarna veel opruim- en herstelwerk opgeleverd.

Beleid en randvoorwaarden
De cultuurnota is vastgesteld. Voor het uitvoeringsplan bij de sportvisie is een viertal thema’s als leidend bepaald (veilig sporten en bewegen; jeugd in beweging; sporten en bewegen op ieder niveau; sporten en bewegen toegankelijk voor iedereen).
Het regionale parapluplan stationsomgevingen is vastgesteld. Het parapluplan geeft de samenwerkende zes gemeenten (Kampen, Steenwijk, Meppel, Hoogeveen, Hardenberg en Raalte) een gezamenlijk positie richting het Rijk, is een lobbydocument en draagt bij aan het verder ontwikkelen van de zes stationsgebieden. Ook is een tweede regiodeal gesloten tussen Regio Zwolle en het Rijk. Allerlei partijen zijn bezig met aanvragen om hun projecten hier deels mee te financieren. Hieronder ook enkele organisaties uit de gemeente Meppel. Het gaat dan onder andere over toekomstbestendigheid van bedrijventerreinen en een living lab rond gezond oud worden.
In 2024 is gestart met het project 'Doorontwikkeling Sociale Basis', waarin een visie wordt opgesteld over wat nodig is voor een stevige sociale basis om te helpen voorkomen dat mensen met zwaardere problematiek te maken krijgen en zwaardere zorg en ondersteuning  nodig hebben. De Hervormingsagenda Jeugd helpt daarbij, evenals wijk- en dorpsgericht werken en de samenwerking met huisartsen en GGZ.
De Omgevingswet vraagt nog jaren werk om alle omgevingsprogramma’s, -plannen e.d. rond te krijgen. Wij zijn begonnen met het vormgeven van de eerste echte omgevingsprogramma's. Wat omgevingsplannen betreft hebben we in 2024 het deelgebied Noordpoort toegevoegd in de wijziging van het omgevingsplan voor het deelgebied Binnenstad & Centrumschil. Op verzoek van de raad hebben we het beschermd stadsgezicht en de beeldbepalende panden extra toegevoegd in het omgevingsplan.
De warmteplannen stomen voort. Per wijk wordt een dergelijk plan opgesteld, waarbij veel aandacht is voor bewonersparticipatie.
Voorts is de bedrijveninvesteringszone (BIZ) voor de binnenstad verlengd tot en met 2028.

Ontwikkelingen
In 2024 zien we een toename van het aantal bezwaarschriften: van 138 in 2022, 116 in 2023 naar 256 in 2024. Dit wordt grotendeels verklaard door het grote aantal klachten rond enkele besluiten (Prins Hendrikstraat en Blankensteinweg). Daarentegen is het aantal klachten afgenomen: van 83 in 2023 naar 64 in 2024.
Er is een toename in het bezoek van het Geldloket en van de ondersteuning door KindSupport. Dit zijn twee voorbeelden die duiden op succes in de aanpak van armoede en schulden, dat het motto heeft ‘Voorkomen is beter dan genezen’.
De uitgaven voor jeugd en Wmo blijven stijgen. Daarom is veel aandacht voor preventie, maar ook voor vroegsignalering en samenwerking.
Op diverse terreinen zorgen we voor monitoring, zodat we beter zicht hebben en gerichter ons werk kunnen doen. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij uiteenlopende onderwerpen als het bereik van het voorschoolse aanbod (peutermonitor) als de kwaliteit van de bermen

Omschrijving (toelichting)

Bij het onderdeel beleidsontwikkelingen is duiding gegeven aan de ontwikkelingen in 2024. De financiële vertaling van die ontwikkelingen heeft geleid tot een positief resultaat over 2024 van € 13,9 miljoen. De geactualiseerde begroting over 2024 ging uit van een positief saldo van € 5,3 miljoen. 

Vergelijking met actuele begroting 2024
Een analyse van het saldo van baten en lasten op programmaniveau leidt tot het volgende beeld:

Omschrijving (toelichting)

Het rekeningresultaat over 2024 komt € 8,6 miljoen hoger uit dat begroot. De algemene lijn is dat de voordelen met name een incidenteel karakter hebben. De volgende onderwerpen verklaren voor een groot deel het gunstige financiële resultaat over 2024.

Sociale zaken en werkgelegenheid
Opvang Oekraïense vluchtelingen
Door de aanhoudende oorlog in Oekraïne is, net als in 2022 en 2023, actief ingezet op de opvang van Oekraïense vluchtelingen. Voor deze opvang wordt een bijdrage per vluchteling ontvangen waarvoor de opvang gerealiseerd moet worden. Het voordelig resultaat wordt grotendeels veroorzaakt door een hogere vergoeding van het rijk omdat we dit jaar de capaciteit met 100 bedden uitgebreid hebben. Daarnaast was de energieafrekening over de afgelopen jaren aanzienlijk lager dan geraamd. Per saldo houden we bijna € 1 miljoen meer over dan begroot. 

BUIG
We ontvangen van het Rijk een gebundelde uitkering (BUIG) voor het bekostigen van de uitkeringen in het kader van de Participatiewet, IOAW, IOAZ en Bbz 2004 (levensonderhoud startende ondernemers) en voor de inzet van loonkostensubsidie.  De definitieve afrekening over 2024 is hoger uitgevallen doordat het macrobudget is opgehoogd. We ontvangen ruim € 0,9 miljoen meer dan begroot

Beschermd Wonen 
Op basis van de voorlopige afrekening Beschermd Wonen (BW) ontvangt gemeente Meppel circa € 1,2 miljoen meer van centrumgemeente Assen dan was begroot. De verwachting was dat het cliëntenaantal wat toe zou nemen doordat er weer een beperking op de instroom van de Wet langdurige zorg (Wlz) is doorgevoerd. De totale kosten zijn echter nagenoeg gelijk aan 2023. Daarnaast is de integratie uitkering die Assen ontvangt is hoger dan 2023. 

Openbare ruimte
Opbrengst leges
Hogere opbrengst leges door meer ingediende aanvragen eind 2023 in verband met invoering van de Omgevingswet en Wet Kwaliteitsborging Bouw (WKB) per 1 januari 2024. Naast de reguliere vergunningaanvragen, meest ten behoeve van woningbouw, zijn in het najaar door ontwikkelende partijen vergunningsaanvragen ingediend en verleend, ondanks dat de grond nog niet bouwrijp is. Daarnaast is eind 2024 een vergunning verleend voor de bouw van een nieuw elektriciteitsstation. In totaal waren de opbrengsten € 1,25 miljoen hoger dan begroot

Economische zaken en grondzaken
Grondexploitaties
Bij de uitkomsten van de grondexploitaties zien we dat de veronderstelde indexatie over 2024 mee is gevallen. Bij de herziening van de grondexploitaties per 1 januari 2025 leidt dit met name bij de grondexploitaties die nog in een beginstadium zitten tot een positieve bijstelling. Waar grondprijzen voor te verkopen gronden vorig jaar leken te stabiliseren is nu weer sprake van een toename in de grondprijzen. Een deel van de getroffen voorziening kan in 2024 worden teruggedraaid. Daarnaast hebben we op grond van de voorschriften naar rato tussentijdse winstneming geboekt. Per saldo is sprake van een positief effect van circa € 0,6 miljoen.

Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien
Gemeentefonds
De bijdrage uit het gemeentefonds is € 1,4 miljoen hoger dan begroot. Verklaring hiervoor zijn extra compensatie voor lonen en prijzen binnen de Participatiewet, een tegemoetkoming voor infrastructuur sociaal ontwikkelbedrijven en een incidentele compensatie voor uitvoeringskosten Omgevingswet. 

Personeelsbegroting
Voor het vaste personeel is het beschikbare budget niet volledig besteed, voornamelijk doordat vacatures niet zijn ingevuld als gevolg van krapte op de arbeidsmarkt. Daarnaast zijn vergoedingen van derden en extra uitkeringen ontvangen, die niet volledig zijn benut, wat bijdroeg aan het positieve resultaat.  Tegenover deze onderschrijding staat een extra uitgave voor inhuur. Dit bedrag is besteed aan de tijdelijke vervanging van afwezig personeel en de inhuur van specialisten met specifieke vakkennis. Per saldo is € 1,5 miljoen minder uitgegeven dan begroot.

Saldo op de financieringsfunctie
Vanuit diverse subsidieregelingen zijn gelden als voorschot ontvangen voor te realiseren opgaven.  Dit betreft onder andere  de gelden vanuit de woningbouwimpuls en de  bijdrage voor de stadsentree/Noordpoort. Ook de opvang van Oekraïense vluchtelingen levert per saldo financiële middelen op. Mede door deze ontwikkelingen hebben we in 2023 en 2024 geen aanvullende leningen aan hoeven te trekken. Daarnaast is sprake van gunstige renteontwikkeling waardoor in 2024 per saldo circa € 0,8 miljoen minder rente is betaald dan begroot.

Een gedetailleerde analyse van de financiële afwijkingen is opgenomen in de verantwoording van de diverse programma’s.

Omschrijving (toelichting)

In 2023 heeft de gemeenteraad een financieel actieplan vastgesteld om te werken aan een (duurzaam) financieel gezond Meppel. Het plan bevat acties gericht op voldoende aandacht en buffers voor risico's, een goede reservepositie, een stabiele schuldpositie en een structureel evenwicht in de begroting.

Het jaar 2024 laat, net als voorgaande jaren, een positief rekeningresultaat zien. In lijn met het collegeprogramma en het financieel actieplan wordt dit positieve resultaat toegevoegd aan de algemene bufferreserve. Na de voorgestelde bestemming van het resultaat bedraagt de bufferreserve € 53,4 mln. We behalen daarmee de streefwaarde van onze bufferreserve zoals vastgesteld in het financieel actieplan.

In het financieel actieplan is voor de bepaling van de financiële positie van Meppel vooral de focus gelegd op twee kengetallen. Dat zijn het solvabiliteitsratio en de netto schuldquote. Voor beide kengetallen zijn concrete actiepunten opgenomen. Voor het solvabiliteitsratio streven we naar minimaal 20% aan het eind van deze bestuursperiode. Voor de netto schuldquote is de streefwaarde gesteld op maximaal 90%.

De incidentele meevallers in 2024 hebben er toe geleid dat we eind 2024 op een solvabiliteitsratio staan van 28%. Verder hebben we in 2024 geen leningen aangetrokken. Dit als gevolg van onder andere de ontvangen voorschotten op subsidies voor nog te realiseren projecten (woningbouwimpuls, mobiliteitsgelden). Dat heeft er toe geleid dat de netto schuldquote voor 2024 op 50% staat en hiermee is de streefwaarde gehaald.     

Een gedetailleerde uitwerking van de kengetallen en risico's is opgenomen in de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing. Voor een toelichting op de reservepositie wordt verwezen naar de toelichting op de balans.

Vanuit de ontwikkelingen in 2023 en 2024 en de financiële uitwerking daarvan, zijn streefwaardes uit het financieel actieplan gerealiseerd. Tegelijk blijven we scherp aan de wind zeilen. Voor de toekomst hebben we te maken met veel financiële onzekerheden. Denk alleen al aan  het (financiële) ravijn vanaf 2026, door de korting die het Rijk heeft doorgevoerd op het gemeentefonds. In combinatie met onze eigen ambities, leidt dat er toe dat onze meerjarenbegroting vanaf 2026 een oplopend structureel tekort laat zien. We erkennen de opgaves die we de komende jaren hebben te realiseren inclusief de financiële impact en risico's die hiermee  gemoeid zijn. Middels de takendiscussie zetten we in 2025 in op het in balans brengen van de taken en middelen. 

Omschrijving (toelichting)

Het totaal bedrag aan beschikbare investeringskredieten voor 2024 bedroeg € 108 mln. Daarvan is tot en met 2024 € 19 mln besteed. In het restant aan investeringskredieten zitten een aantal grote projecten waar de planvorming en voorbereidingen zijn gestart en de realisatie over meerdere jaren plaatsvindt. Dit betreft onder andere de vernieuwbouw van schouwburg Ogterop, realisatie stadsentree Noordpoort, realisatie onderwijsvoorziening Nieuwveense landen en de herinrichting van het stadhuis en de gemeentewerf.

Gerealiseerd in 2024 zijn onder andere:
- Renovatie Stadskwartier;
- Aanpassing KBS De Plataan;
- Vervanging toplaag kunstgrasvelden sportpark Ezinge;
- Aanleg kunstgrasveld en beregeningsinstallatie SVN'69;
- Verwerving gronden ten behoeve van realisatie van de stadsentree;
- Herinrichting dorpskern Rogat;
- Vervanging oeverbescherming Bleekerseiland;
- Fietspad Ruinerwoldseweg;
- Herinrichting Steenwijkerstraatweg;
- Skatepark Koedijkslanden;
- Dakrenovatie Bibliotheek.
 
In uitvoering zijn onder andere:
- Aanpassing sporthal De Eendracht;
- Herontwikkeling Bleekerseiland;
- Herinrichting Voorstraat;
- Herinrichting Westeinde.

Planvorming en voorbereidingen vinden plaats voor:
- Realisatie onderwijsvoorziening Nieuwveense Landen;
- Huisvestingsopgave Reestoeverschool;
- Vernieuwbouw Ogterop;
- Herinrichting J. van Goyenstraat;
- Herinrichting Kastanjelaan-Weerdstraat;
- Ontwikkeling Noordpoort inclusief stadsentree;
- Vervanging Eekmolenbrug;
- Herstel Boazbrug:
- Herinrichting van het stadshuis en de gemeentewerf.

Voor nadere informatie over de investeringen wordt verwezen naar de diverse programma’s waar een verantwoording is opgenomen over de voortgang van de voorgenomen investeringen.