Toelichting op de balans

De totale boekwaarde van € 85.581.000 is inclusief een boekwaarde van € 23.651.000 voor investeringen waarvoor ter bestrijding van de kosten een heffing kan worden geheven.

In het bedrag van de overige verstrekte leningen is een bedrag van € 2,6 miljoen opgenomen voor vooruitbetaalde huur aan WOG B.V.

Grondexploitatie Blankenstein wordt afgesloten ultimo 2024. De gevormde voorziening voor deze grondexploitatie compenseert het negatieve eindresultaat.
De grondexploitatie Noord III/IV is opgesplitst in 2 afzonderlijke grondexploitaties.
Vanuit de grondexploitatie Nieuwveense landen is € 8,3 miljoen gepresenteerd onder de overige overlopende activa voor de nog te verrekenen financiële bijdrage volgend uit facilitair grondbeleid.

Voorzieningen grondexploitatie
In de Nota Grondbeleid is vastgelegd dat voorziene verliezen op grondexploitaties in de jaarrekening worden verwerkt zodra zij bekend zijn. Een voorziening moet direct worden getroffen ter grootte van het berekende tekort. In onderstaande tabel zijn de benodigde voorzieningen voor verliesgevende grondexploitaties per 31-12-2024 weergegeven.

In 2024 is de voorziening voor de grondexploitatie Kop van Noordpoort positief bijgesteld voor de verwachte eindwaarde. 
Grondexploitatie Blankenstein wordt per 31 december 2024 is afgesloten. De gevormde verliesvoorziening is verrekend met het negatieve eindresultaat.

Waardering grondexploitaties
Uitgangspunten
Wijzigingen in de economische situatie, maar ook toekomstige planwijzigingen op projectniveau, hebben invloed op de uiteindelijke resultaten van de verschillende grondexploitaties binnen onze gemeente. Ook beleidsmatige keuzes over programma, ontwikkeltempo, ontwikkelvolgorde en kwaliteitscriteria etc. zijn bepalend voor het verwachte resultaat op de grondexploitaties en de waardering daarvan. De waardering van de grondexploitaties in deze jaarrekening is gebaseerd op de actuele inzichten ten aanzien van de marktsituatie en de te hanteren parameters (zoals prijsindexering, rente- en grondprijsontwikkeling).

Tussentijdse winstneming
Conform de geldende BBV-richtlijnen moet op grondexploitaties met een positieve resultaatverwachting (tussentijds) winst worden genomen naar rato van de voortgang van het project. In het kader van het voorzichtigheidsbeginsel dient bij de bepaling van de tussentijdse winst rekening te worden gehouden met de risico’s die specifiek samenhangen met de nog te realiseren kosten en opbrengsten van de individuele grondexploitaties. Dit leidt voor de jaarrekening 2024 tot de volgende berekening (op basis van netto contante waarde (NCW).

Per 31-12-2024 is totaal € 3,4 miljoen aan (tussentijdse) winst genomen op grondexploitaties met een positief resultaat. Per 31-12-2023 bedroeg dit € 2,9 miljoen voor deze grondexploitaties. 

Nog te realiseren kosten en nog te realiseren opbrengsten
In onderstaand overzicht zijn per complex de geraamde nog te realiseren kosten en nog te realiseren opbrengsten opgenomen. Deze zijn afgezet tegen het geraamd eindresultaat op nominale waarde en NCW.

Voor Oevers D zien de nog te realiseren kosten en opbrengsten op de totale grondexploitatie. Het geraamde eindresultaat op nominale waarde en NCW is gebaseerd op het aandeel van de gemeente Meppel in de aangegane PPS.

Parameters en grondprijzen
Rekenrente
Het rentepercentage dat wordt gehanteerd voor de toegerekende rente grondexploitaties 2024 is berekend op 1,95%. Dit percentage is afgeleid van de werkelijk te betalen rente over het aandeel vreemd vermogen, conform BBV richtlijnen. Voor 2025 en volgende jaren is uitgegaan van de renteberekening conform de programmabegroting 2025, deze bedraagt 1,5%.

Kosten- en opbrengstenstijging
In lijn met voorgaande jaren zijn de parameters voor kosten- en opbrengstenstijging ontleend aan de Outlook Grondprijzen 2025 (Metafoor Ruimte Ontwikkeling). 

Grondprijzen
Bij de herziening van het Meerjaren Perspectief Grondexploitaties 2025 wordt voor de bepaling van de te verwachten opbrengsten uit grondverkopen uitgegaan van de grondprijzennota 2025. 

Risico’s en onzekerheden
Op grond van de Nota Risicomanagement en weerstandsvermogen 2023 is een uitgebreide risicoanalyse voor de grondexploitaties uitgevoerd. De risico’s zijn voor alle projecten afzonderlijk in beeld gebracht. Het belangrijkste risico binnen de grondexploitaties blijft het niet realiseren van de geprognosticeerde afzet (kavelverkoop). Vertraging in (de uitgifte van en realisatie woonrijp maken) een project kan leiden tot een toename van rente-, planontwikkeling- en beheerskosten. Ook het niet realiseren van de beoogde grondprijs vormt steeds weer een aanzienlijk risico. Daarnaast bestaan er risico’s met betrekking tot de ontwikkeling van de parameters binnen de projecten, zoals kosten- en opbrengstenstijging en de renteontwikkeling.

Een nadere toelichting op de grondexploitaties, de risicoanalyses en berekening van de benodigde bufferreserve is opgenomen in de paragraaf  "grondbeleid" en de paragraaf “weerstandsvermogen en risicobeheersing”.

Gereed product en handelsgoederen
De voorraden gereed product en handelsgoederen betreft in hoofdzaak verhandelbaar onroerend goed. Het verloop is als volgt:

Voor het niet kunnen innen van vorderingen is een voorziening gevormd. De opbouw van deze voorziening geschiedt op grond van artikel 12 van de Financiële Verordening (art. 212 Gemeentewet). De onttrekkingen vinden plaats op basis van de feitelijke boekingen. Het bedrag van de voorziening voor de belastingvorderingen en overige vorderingen bedraagt € 307.000. Over 2024  is uit de voorziening een bedrag van € 42.000 onttrokken en uit de exploitatie is € 74.000 toegevoegd aan de voorziening.

Reserves
Reserves zijn vermogensbestanddelen die bedrijfseconomisch gezien vrij aanwendbaar zijn. In de toelichting op de balans worden reserves onderscheiden naar:
- de algemene reserve;
- bestemmingsreserves.

Algemene reserves

De algemene reserves bestaan uit de Algemene bufferreserve en de Vrij besteedbare reserve. In het vastgestelde Financieel Actieplan zijn voor de bepaling van de aanwezige weerstandscapaciteit beide reserves meegenomen. Beide reserves worden ingezet als buffer voor de opvang van financiële risico's. Om een betere duiding aan te geven tussen deze twee reserves is bij de jaarrekening het saldo per 1 januari 2024 van de Vrij besteedbare reserve van € 7.990.000 toegevoegd aan de Algemene bufferreserve.

Algemene bufferreserve

Mutaties 2024:

Het Financieel Actieplan is vastgesteld in de raadsvergadering van 21 maart 2023. Hierbij is besloten om een bedrag van € 3 miljoen te storten in de algemene bufferreserve.

In de raadsvergadering van 25 januari 2024 is besloten om € 1,4 miljoen beschikbaar te stellen voor uitvoering en uitbetaling van de energietoeslag 2023 en dit te onttrekken uit de algemene bufferreserve.

De jaarrekening 2023 is vastgesteld in de raadsvergadering van 20 juni 2024 en hierbij werd besloten om het nog resterende positieve resultaat ad € 8.897.000 toe te voegen aan de algemene buffer reserve.

Bestemmingsreserves
Een bestemmingsreserve is een reserve waaraan de raad een bepaalde bestemming heeft gegeven.

Reserve budgetoverheveling
Deze reserve wordt gevormd door een separaat raadsbesluit resultaatbestemming en is voor het rechtmatig aanwenden van incidentele uitgaven waarvan de werkzaamheden niet (volledig) in het betreffende boekjaar zijn afgerond en die in het volgende jaar zullen worden gerealiseerd.

Mutaties 2024:
In de raadsvergadering van 20 juni 2024 is bij de vaststelling van de jaarrekening 2023 besloten om een deel van het resultaat ad €552.000 toe te voegen aan deze reserve en in 2024 € 552.000 te onttrekken aan deze reserve en toe te voegen aan de begroting 2024.

Reserve Nat Industrieterrein
Deze reserve is voor de promotie en acquisitie van het Nat industrieterrein. De reserve is onderdeel van de samenwerkingsovereenkomst.

Mutaties 2024:
Geen.

Reserve ondernemersfonds
Deze reserve is voor het beschikbaar hebben van middelen voor versterking van het georganiseerde bedrijfsleven.

Mutaties 2024:
Jaarlijks vindt er een onttrekking plaats ten gunste van de exploitatie ter dekking van de subsidieverlening aan Stichting Ondernemersfonds Meppel. In 2024 is € 228.000 onttrokken uit de reserve. De toevoeging aan de reserve van € 228.000 is ten laste van de exploitatie uit de jaarlijkse extra opbrengst uit het OZB-tarief voor niet-woningen.

Reserve Ogterop
Deze reserve is om middelen beschikbaar te hebben van de (toekomstige) theatergerelateerde uitgaven.

Mutaties 2024:
Geen.

Reserve Omgevingswet
Deze reserve is bij de jaarstukken 2019 gevormd uit de resultaatbestemming. Het wordt ingezet ter dekking van de kosten die samenhangen met de invoering van de omgevingswet.

Mutaties 2024:
De onttrekking van € 61.000 ten gunste van de exploitatie is ter dekking van de kosten die samenhangen met de invoering van de Omgevingswet en de Wet Kwaliteitsborging Bouw.

Reserve corona
Deze reserve is bij de jaarstukken 2020 gevormd uit de resultaatbestemming. Het is om de resterende middelen uit de compensatiepakketten 2020 beschikbaar te houden voor uitgaven ten aanzien van corona in latere jaren.

Mutaties 2024:
Geen.

Wij stellen voor deze reserve op te heffen omdat er geen bestedingsplan meer is voor het resterend saldo en het resterend saldo van € 43.000 toe te voegen aan de algemene bufferreserve.

Reserve opvang vluchtelingen

Deze reserve is bij de jaarstukken 2023 gevormd uit de resultaatbestemming. Het is voor  toekomstige opgaven volgend uit de vluchtelingenopvang, Onderdeel hiervan is de gemeentelijke zorgplicht op het gebied van nieuwkomersonderwijs.

Mutaties 2024:

In de raadsvergadering van 20 juni 2024  is bij de vaststelling van de jaarrekening 2023 besloten om een bedrag van € 1,3 miljoen toe te voegen aan deze reserve en de kosten van huisvesting van de taalschool voor 2024 zijnde € 65.000 te onttrekken uit deze reserve.

Resultaat voor bestemming
Voor het voorstel met betrekking tot de bestemming van het resultaat 2024 wordt verwezen naar het betreffende raadsvoorstel.

Voorzieningen worden gevormd voor verliezen, verplichtingen en risico’s waarvan de omvang op balansdatum onzeker, doch redelijkerwijs is in te schatten.

Toelichting op de voorzieningen

Algemene voorzieningen
Voorziening pensioen- en wachtgelden bestuur en sociale uitkeringen voormalig personeel
Deze voorziening is bedoeld voor de opvang van de uitkeringsverplichtingen aan het voormalige personeel (wachtgelden en de opgebouwde uitkeringsverplichtingen van gewezen en huidige wethouders).

Mutaties 2024:
Jaarlijks wordt de hoogte van de voorziening bepaald aan de hand van actuariële berekeningen. Om aan de toekomstige verplichtingen te kunnen voldoen is € 545.000  toegevoegd aan de voorziening. Er is € 425.000 aan uitkeringen wachtgeld en ouderdoms- of nabestaandenpensioen gedaan.

Voorziening verlofsparen

Op grond van de CAO kunnen medewerkers vanaf 1 januari 2022 bovenwettelijke vakantie-uren sparen. Met dit 'verlofsparen' kunnen medewerkers passend bij hun levensfase hun bovenwettelijke vakantie-uren inzetten op een manier die aansluit bij hun persoonlijke levens- en carrièreplanning en het gemeentelijke vitaliteitsbeeld. Deze vakantie-uren verjaren niet. Aangezien bij verlofsparen sprake is van arbeidskostengerelateerde verplichtingen die een niet voorspelbare opbouw en daarmee ook onvoorspelbare afbouw kennen, dient hier conform regelgeving een voorziening voor gevormd te worden.

Mutaties 2024:
Vanuit de exploitatie is in 2024 € 80.000 gestort in deze voorziening.

Voorziening regeling vervroegd uittreden

Vanuit het kader van het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV) is het verplicht gesteld om een voorziening voor de Regeling vervroegde uittreding (RVU) in te stellen.  Op basis van afspraken die met medewerkers voor het einde van het boekjaar zijn gemaakt (in de vorm van een overeenkomst) is vastgesteld dat een voorziening van € 151.000 noodzakelijk is.

Voorziening voor van derden verkregen middelen met een specifiek bestedingsdoel
Dit betreft een voorziening conform artikel 44 BBV lid 2. De voorziening is gevormd door van derden verkregen middelen die specifiek besteed moeten worden, met uitzondering van de voorschotbedragen, bedoeld in artikel 49 lid b.  

Voorziening afvalstoffenheffing
Bij de afvalstoffenheffing is sprake van een 100% kostendekking. Mee- en tegenvallers op dit onderdeel worden verrekend met deze voorziening.

Mutaties 2024 :
in 2024 is vanuit de voorziening een bedrag van € 64.000 toegevoegd aan de exploitatie.

Voorziening riolering
Deze voorziening is bedoeld voor de egalisatie van de lasten met betrekking tot toekomstig of nog niet uitgevoerd werk bij groot-onderhoud, toekomstige vervangingsinvesteringen of uitbreidingsinvesteringen.

Mutaties 2024:
Vanuit de exploitatie 2024 is een bedrag van € 185.000 gestort in deze voorziening.

Onderhandse leningen

Onderstaand het verloop van de opgenomen onderhandse geldleningen:

Over de onderhandse leningen was een rentevergoeding van € 2.289.943 verschuldigd.

In 2024 is er geen kasgeldlening aangetrokken.

Artikel 50 van het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) stelt dat aan de passiefzijde van de balans het bedrag wordt opgenomen waartoe aan natuurlijke en rechtspersonen borgstellingen en garantstellingen zijn verstrekt. Vervolgens regelt artikel 53 van de BBV dat in de toelichting op de balans de niet in de balans opgenomen belangrijke financiële verplichtingen worden vermeld waaraan de gemeente voor de toekomstige jaren is verbonden.

Op balansdatum staan de volgende borg- en garantstellingen:

Eigen woningbezit
Tot en met 1994 bestond de mogelijkheid voor burgers om voor de aankoop/verbouw van een eigen woning de gemeente te vragen een borgstelling/garantie te verlenen op de door hen aan te gaan hypothecaire geldlening. In geval van beroep op de borgstelling/garantie had de gemeente de mogelijkheid 50% van het verlies te verhalen op het Rijk. Van deze regeling is op grote schaal gebruik gemaakt. Met ingang van 1995 is deze regeling vervallen en vervangen door de borgstelling/garantieverlening door de Nationale Hypotheek Garantie. Voor de oorspronkelijk verstrekte borgstellingen/garanties blijft de gemeente aansprakelijk tot het moment dat de hypotheek wordt afgelost. Het feitelijke risico dat de gemeente nog loopt voor deze vervallen regeling is nihil gezien de sinds 1995 opgetreden prijsstijgingen van woningen. Op dit moment wordt nog garant gestaan voor 3 garantiegevallen tot een bedrag van circa € 0,3 miljoen.

Achtervang sociale woningbouw
Een soortgelijke regeling als voor het eigen woningbezit, bestaat ook voor borgstelling/garantieverlening voor (sociale) huurwoningen in eigendom van woningcorporaties. Deze borgstellingen/garanties zijn ondergebracht bij het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) waaraan ook door onze gemeente wordt deelgenomen. Deze regeling houdt in dat de garantieverplichting berust bij het waarborgfonds met een achtervang van de deelnemende gemeente als het waarborgfonds in financiële problemen komt. Volgens opgave van het Waarborgfonds bedraagt het achtervangrisico op 31 december 2024 ruim € 172 miljoen.

WOG B.V. Borgstelling bouw scholencampus
Per 1 juli 2013 wordt borg gestaan voor een geldlening met een hoofdsom van € 50 miljoen voor het onderwijspark Ezinge. Hiertegenover staat een 1e hypotheekrecht. Ultimo 2024 resteert een lening van € 43,6 miljoen.

Langdurende huurverplichting
In maart 2013 zijn de huurovereenkomsten met de WOG m.b.t. de onderwijsruimten en de sportaccommodatie van onderwijspark Ezinge ondertekend. Per 1 juli 2014 is de huur ingegaan voor een periode van 40 jaar, waarna de overeenkomst wordt voortgezet voor een periode van 5 jaar.

Overige toekomstige financiële verplichtingen:

• Er is geen voorziening gevormd voor jaarlijks terugkerende arbeidskosten gerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume.  Ultimo 2024 bedroeg het saldo aan wettelijke vakantiedagen € 259.000  (2023: € 103.000).  Het saldo aan bovenwettelijke vakantiedagen bedroeg ultimo 2024 € 745.000 (ultimo 2023: € 750.000).