Paragraaf lokale heffingen

Omschrijving (toelichting)

In deze paragraaf wordt de informatie over de diverse gemeentelijke belastingen en heffingen, die in de verschillende programma’s staat, compact weergegeven. Op hoofdlijnen wordt een overzicht van de diverse heffingen gegeven en we besteden aandacht aan de geraamde inkomsten en het beleid ten aanzien van die heffingen. Verder wordt de lokale lastendruk ten opzichte van de overige Drentse gemeenten weergegeven en kunt u informatie lezen over het kwijtscheldingsbeleid.

Omschrijving (toelichting)

Voor 2024 zijn de lokale heffingen verhoogd met een inflatiecorrectie van 3,1%.  De onroerende zaakbelasting (ozb), rioolheffing,  afvalstoffenheffing, havengelden en de lijkbezorgingsrechten zijn hierop een uitzondering. Bij de ozb is naast de inflatiecorrectie een algemene verhoging van 10% toegepast.  De lijkbezorgingsrechten zijn niet verhoogd en gelijk gebleven aan 2023. De havengelden, onderdeel pleziervaart vaste ligplaatsen wordt naast de index verhoogd met 5%, onderdeel passantenligplaatsen en kampeerterrein met 15% en beroepsvaart met 5%. Voor de rioolheffing en afvalstoffenheffing is het uitgangspunt 100% kostendekkendheid.

Wet  Waardering Onroerende Zaken (WOZ)
De Waarderingskamer controleert en beoordeelt gemeenten op de uitvoering van de Wet WOZ. Veel Nederlanders waarderen en benutten de mogelijkheid om via www.woz-waardeloket.nl de WOZ-waarden van andere woningen te bekijken.  De waarderingskamer heeft een controle uitgevoerd in het jaar 2023 naar onze werkprocessen en wij hebben hierbij heeft de (maximaal te behalen) 5 sterren behouden.

Op het gebied van de WOZ heeft de staatssecretaris per 1-1-2024 een aantal concrete maatregelen ingevoerd om de rol van de No-cure-no-Pay (NCNP) bureaus in te perken, zoals:

• Burgers krijgen de proceskosten rechtstreeks uitbetaald. Hierdoor krijgen ze een duidelijker beeld van de kosten, en hoe deze samenhangen met de lagere WOZ-waarde en OZB-aanslag.
• De wet WOZ heeft een extra wetsartikel. Artikel 30a zorgt ervoor dat de proceskostenvergoeding lager is dan voorheen.

Vanaf 1 januari 2025 worden de proceskostenvergoedingen aangepast naar een lagere factor van 0,125, dit was 0,25. Met ingang van 1 januari 2026 wordt een vernieuwd taxatieverslag geïntroduceerd. Daarnaast komt er op termijn een verplicht informeel overlegtraject tussen gemeenten en woningeigenaren over de waarde-relevante kenmerken van de woning voordat de WOZ-waarde wordt vastgesteld.

Invordering 
Na het versturen van een aanslag begint het proces om de belastingen te innen. Hierbij besteedt de gemeente Meppel ook aandacht aan de menselijke maat bij belastingschuldigen die moeite hebben met betalen. Denk hierbij aan het eerst versturen van een kosteloze betalingsherinnering, maatwerkoplossingen (bijvoorbeeld een passende betalingsregeling)  en informatie geven over kwijtschelding van de gemeentelijke belastingen. Bovendien verwijzen we hen naar onze consulenten geldzorgen voor aanvullende ondersteuning.

Omgevingswet
Op 1 januari 2024 is de Omgevingswet (Ow) en de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) in werking getreden. Dit zorgt voor aanzienlijke veranderingen in de manier waarop gemeenten werken, zoals in de organisatie, de samenwerking binnen de keten, de gebruikte systemen en de (werk)processen. Om deze overgang te ondersteunen, zijn per 1-1-2024 de relevante onderdelen in de legesverordening aangepast. Door invoering van twee nieuwe wetten kan de gemeente de kosten, die gepaard gaan met de verantwoordelijkheid voor een veilige bebouwde leefomgeving, niet meer helemaal doorberekenen. We zien het jaar 2024  en 2025 als overgangsjaren en blijven de effecten van invoering monitoren. Voor een toelichting op de ontwikkelingen van de leges in 2024 wordt verwezen naar programma 8 onderdeel leges.

Omschrijving (toelichting)

Gemeenten zijn beperkt in de belastingen die ze mogen heffen. Deze zijn limitatief opgesomd in de Gemeentewet. Er wordt onderscheid gemaakt tussen gebonden en ongebonden belastingen.

Ongebonden belastingen die in Meppel worden geheven zijn:
-Onroerende zaakbelasting;
-Parkeerbelasting;
-Precariobelasting.

De opbrengsten van de ongebonden belastingen behoren tot de algemene dekkingsmiddelen en zijn vrij te besteden. 

Naast ongebonden belastingen kan een gemeente rechten heffen. Dit zijn vergoedingen voor concrete prestaties door de gemeente geleverd. De rechten die in Meppel worden geheven zijn:
-Rioolheffing;
-Afvalstoffenheffing/reinigingsrechten;
-Naheffingsaanslagen parkeren;
-Binnenhavengelden;
-Lijkbezorgingsrechten;
-Marktgelden;
-Leges.

De opbrengst van de rechten is niet vrij besteedbaar. De tarieven van rechten moeten zodanig worden vastgesteld dat de opbrengsten de kosten voor het verlenen van de diensten niet overschrijden (maximaal 100% kostendekkendheid). Naast de directe kosten worden ook de overheadkosten (de zogenaamde indirecte kosten) meegenomen in de bepaling van het tarief.

Naast deze belastingen hebben wij nog een bestemmingsheffing op onroerende zaken in het centrum, de  Bedrijveninvesteringszone (BIZ).  De opbrengst van deze heffing keren wij uit als subsidie aan de Stichting BIZ Centrum Meppel.  De  bijdrage wordt ingezet voor het op peil houden van het goede ondernemersklimaat in de binnenstad. 

Omschrijving (toelichting)

De OZB zijn veruit de belangrijkste gemeentelijke belastingen. Er zijn drie belastingsoorten, namelijk:
1 een belasting geheven van eigenaren van woningen;
2 een belasting geheven van eigenaren van niet-woningen;
3 een belasting geheven van gebruikers van niet-woningen.

De OZB is voor 2024 naast de index (3,1%) extra verhoogd met 10%. Verder is rekening gehouden met de autonome stijging als gevolg van verbouw/nieuwbouw.

De heffingsgrondslag van de OZB is gebaseerd op de waarde zoals vastgesteld in het kader van de Wet waardering onroerende zaken (wet WOZ). Het OZB bedrag wordt berekend op basis van een percentage (het tarief) van de WOZ waarde. In de opbrengst OZB is een opslag meegenomen voor het Ondernemersfonds. Dit fonds is van en voor alle ondernemers in onze gemeente. 

De tarieven OZB voor het belastingjaar 2024 worden bepaald door de geraamde opbrengst OZB 2024 te relateren aan de totaal geraamde WOZ-waarden naar de peildatum 1 januari 2023. Het te betalen OZB-bedrag is een percentage (het tarief) van de WOZ-waarde.

In de gemeente Meppel worden de parkeertarieven gebruikt om de kosten voor parkeervoorzieningen te dekken en om het parkeren binnen de gemeente te reguleren. Meppel heft parkeergelden bij parkeermeters en -automaten en via parkeervergunningen.

Bij parkeergarage Keyserstroom, parkeergarage Kromme Elleboog en parkeerterrein Stadhuis worden parkeergelden achteraf geïnd. 

De tabel hieronder laat zien wat de tarieven zijn van onze gemeente en in relatie tot omliggende gemeenten voor 2023 en 2024.

Omschrijving (toelichting)

Precariobelasting is een belasting voor personen of bedrijven die voorwerpen hebben op, onder of boven openbare gemeentegrond die bestemd is voor de openbare dienst. Openbare gemeentegrond is grond waarvan de gemeente eigenaar is, die bestemd is voor algemeen gebruik en waarbij iedereen belang kan hebben. Denk hierbij aan de openbare weg, de stoep, plantsoenen, parken en gemeentelijk water. Voor terrassen en vaste standplaatsen wordt bijvoorbeeld precariobelasting geheven.

Rioolheffing wordt opgelegd aan de gebruikers van een perceel waar direct of indirect water op het riool wordt afgevoerd. Er wordt een vast bedrag aan rioolheffing in rekening gebracht, onafhankelijk van de hoeveelheid geloosd water. Het tarief rioolheffing bedraagt in 2024 € 183 per aansluiting. De kosten voor het beheren en in stand houden van het rioolstelsel worden uit de opbrengst rioolheffing betaald.

Als het dekkingspercentage hoger is dan 100% wordt de meeropbrengst in de egalisatievoorziening gestort. Na verwerking van de mutatie over 2024 bedraagt het saldo van de voorziening per 31 december 2024 bijna € 2,6 miljoen. 

Afvalstoffenheffing wordt geheven bij alle huishoudens. De gemeente heeft de plicht de huishoudelijke afvalstoffen in te zamelen.  Afvalstoffenheffing is verschuldigd vanaf het moment dat een woning in gebruik is genomen. Het maakt daarbij niet uit of mensen wel of geen afval aanbieden. Het tarief afvalstoffenheffing voor 2024 bedraagt € 218. 

Reinigingsrecht wordt geheven voor de afvoer van bedrijfsafval en mag alleen in rekening worden gebracht als ook daadwerkelijk een dienst wordt geleverd.

De kosten voor het inzamelen, afvoeren en storten van afval worden uit de opbrengst van de afvalstoffenheffing betaald. Als het dekkingspercentage hoger is dan 100% wordt de meeropbrengst in de egalisatievoorziening gestort. Na verwerking van de mutatie over 2024 bedraagt het saldo van de voorziening op 31 december 2024 € 329.500.

Een naheffingsaanslag parkeerbelastingen leggen we op als een auto op een terrein met een betaalautomaat of bij een parkeermeter staat waarvoor niet is betaald of wanneer de parkeertijd voorbij is. 

Onder de naam ‘havengelden’ wordt een recht geheven voor het gebruik van de haven met een vaartuig. De kosten van door de gemeente verstrekte diensten in de haven dekken we deels uit de opbrengst havengeld. Hierbij maken we onderscheid in beroepsvaart en pleziervaart. De  havengelden voor vaste ligplaatsen wordt bij de pleziervaart naast de index verhoogd met 5%. De  passantenligplaatsen en kampeerterrein met 15% en de beroepsvaart met 5%. 

Leges is de aanduiding voor rechten die worden geheven voor het genot van verstrekte diensten. In de legesverordening zijn bepalingen opgenomen over de activiteiten waarvoor de gemeente leges in rekening brengt. Verder staan daarin de tarieven en de grondslagen bij het heffen van de leges. De legesverordening is onderverdeeld in drie hoofdstukken (zie tabel).

Legestarieven mogen op begrotingsbasis niet meer dan kostendekkend zijn. De kostendekkendheid mag  voor het totaal van de onderdelen niet meer dan 100% zijn.  Er is kruissubsidiering tussen diensten mogelijk. De gemeente kan een minder dan kostendekkend tarief voor de ene dienst compenseren met een meer dan kostendekkend tarief voor een andere dienst. De Dienstenrichtlijn verbiedt kruissubsidiëring tussen (clusters van) diensten die niet sterk met elkaar samenhangen. Dit betekent in de praktijk dat alle activiteiten uit hoofdstuk 3 van de verordening op zichzelf kostendekkend moeten zijn.

Het verschil in dekkingspercentage tussen begroting en werkelijkheid wordt verklaard door:
Hoofdstuk 1: de werkelijke opbrengst leges voor rijbewijzen is hoger dan begroot. Dit als gevolg van meer aanvragen. 
Hoofdstuk 2: het begrote dekkingspercentage van 138,3% is gebaseerd op de oorspronkelijk geraamde opbrengst leges omgevingsvergunningen van € 838.000. Deze raming is tussentijds (via financiële rapportage) al bijgesteld naar € 938.000. In het najaar 2024 zijn meerdere (niet voorziene) ontwikkelingen geweest die impact geven op de legesopbrengsten. De totale legesopbrengsten komen daarmee uit op € 2.268.000.  (zie ook toelichting onder programma 8)
Hoofdstuk 3: Lagere opbrengsten PV/bijzondere wetten zijn lager als gevolg van minder aanvragen. 

Lijkbezorgingsrechten heffen we voor het gebruik van de begraafplaats en voor diensten die de gemeente levert die verband houden met een begrafenis of de begraafplaats. Met de opbrengst onderhouden we de begraafplaats. 

Marktgeld wordt geheven voor het hebben van een standplaats op de markt.

In de tabel zijn de gerealiseerde opbrengsten voor 2023 vergeleken met de geraamde opbrengsten en de werkelijke opbrengsten 2024.

De gemeente heeft op basis van de wet de keuze gemaakt om voor een aantal belastingen volledige of gedeeltelijke kwijtschelding te verlenen wanneer iemand een belastingaanslag (deels) niet kan betalen. Dat is geregeld in de belastingverordeningen. Het beleid hiervoor is vastgelegd in de Leidraad Invordering, waarbij de criteria zijn afgeleid van de landelijke regelgeving. 

Bij de behandeling van een kwijtscheldingsverzoek toetsen we het inkomen en vermogen. De normen voor kwijtschelding zijn landelijk vastgesteld. Als iemand geen betalingscapaciteit of vermogen heeft, dan kunnen we afvalstoffen- en rioolheffing kwijtschelden. Soms schelden we ook onroerendezaakbelasting kwijt. 

Bij de bepaling van kwijtschelding houden we rekening met een kwijtscheldingsnorm van 100% voor de kosten van levensonderhoud. De keuze maakten we bewust om geen lager percentage (90% of 95%) toe te passen zodat we de ruimst mogelijke kwijtschelding kunnen verlenen. Ook ondernemers die een zelfstandig bedrijf of beroep uitoefenen, kunnen voor hun privébelastingen in aanmerking komen voor kwijtschelding.

Belastingschuldigen die in het voorgaande jaar kwijtschelding hebben ontvangen, toetsen we automatisch voor het komende belastingjaar. Als hun situatie op het gebied van bijvoorbeeld vermogen en inkomen ongewijzigd is gebleven, verlenen we automatisch kwijtschelding. Deze groep hoeft dus geen nieuw verzoek in te dienen. De gemeente neemt hierin een proactieve rol door, met toestemming van de belastingplichtigen, gegevens te laten toetsen bij het Inlichtingenbureau. Het Inlichtingenbureau, opgericht in 2001 door het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), maakt de uitwisseling van (persoons)gegevens tussen gemeenten en overheidsinstanties eenvoudiger.

In onderstaande tabel staan de bedragen die in 2023 en 2024 met kwijtschelding zijn gemoeid.

In de volgende tabel geven we een overzicht van de woonlasten van alle Drentse en naburige gemeenten voor 2024. Meppel staat op nummer 4 in het rijtje van voordelige gemeenten in Drenthe en de directe omgeving van Meppel. Een aantal Drentse gemeenten kent tariefdifferentiatie voor afvalstoffenheffing en/of rioolheffing.

Deze woonlasten komen uit de Atlas van Coelo. Dit is het kennisinstituut op het gebied van lokale en regionale lasten.

In het onderstaand overzicht zetten we de ontwikkeling van de gemiddelde lokale lastendruk in Meppel in de jaren 2021 tot en met 2024 op een rij.

Deze woonlasten zijn afkomstig uit het atlas van Coelo. Dit is kennisinstituut op het gebied van lokale en regionale lasten. Zij zijn vanaf het jaar 2022 overgegaan op een andere rekenmethodiek voor de gemiddelde WOZ-waarde. Tot en met 2021 ging Coelo bij de berekening van de gemiddelde WOZ-waarde uit van de koop- en huurwoningen samen. Vanaf 2022 gaan ze bij de berekening uit van de gemiddelde WOZ-waarde van alleen de koopwoningen. Hierdoor zit er een groot verschil in de gemiddelde waarde woning.