Begroting op hoofdlijnen

In deze begroting maken wij de keuzes die zijn gemaakt bij de perspectiefnota 2024-2027 concreet. De vijf prioritaire thema's die in deze nota staan beschreven, verbinden wij in deze begroting aan concrete activiteiten voor 2024 en de jaren daarop. Hieronder volgt een overzicht in vogelvlucht. Verdere uitwerking is te vinden in het volgende hoofdstuk (beleidsprogramma's). 

Stadsontwikkeling
Veel inzet wordt gericht op de ontwikkelgebieden Noordpoort, Noord III en Noord IV. Noordpoort wordt ontwikkeld als aantrekkelijke woonlocatie, waarbij de nieuwe stadsentree kansen biedt voor vernieuwing en verbetering. Noord III wordt als bedrijventerrein ontwikkeld met oog op het geheel van de Meppeler bedrijventerreinen. Ook komt hier een nieuw hoogspanningsstation. Voor Noord IV zijn verschillende invullingen mogelijk, waarover later besluitvorming volgt. Ook de haven, als onderdeel van Port of Zwolle, de binnenstad en het stationsgebied krijgen aandacht. 

Al deze ontwikkelingen worden in samenhang gebracht via de Omgevingsvisie. Deze visie schetst een integraal streefbeeld voor de toekomst van Meppel. De Omgevingswet is een mega-operatie voor de komende jaren, die het fysieke domein in een nieuw perspectief brengt. De komende jaren wordt gewerkt aan dit geheel van programma's en plannen.

Bij deze activiteiten wordt stevig samengewerkt met partijen in Regio Zwolle en provincie Drenthe.

Verduurzaming 
Duurzame ontwikkeling krijgt een plek bij alle activiteiten, ruimtelijk en sociaal. Zo maken we werk met werk. Twee grote activiteiten worden geïnitieerd. Allereerst wordt per wijk gewerkt aan warmteplannen, die bedoeld zijn om huizen en andere gebouwen op termijn duurzaam te verwarmen. Een tweede activiteit is het opstellen en uitvoeren van een actueel Programma Duurzaam, dat de basis en het kader wordt voor alle beleid en uitvoerende activiteiten de komende jaren.

Verbinding en participatie
De verbinding mét onze inwoners en tússen inwoners onderling versterken we met onze wijk- en buurtaanpak en via participatiebeleid. Samen met inwoners kijken we per wijk wat daar nodig is. Wijkplannen en afspraken over de realisatie zijn daarbij behulpzaam. Via vernieuwend participatiebeleid bieden we ruimte om mee te denken. We ondersteunen op een manier die bij de huidige tijd past.

Ook zetten we in op een veilige omgeving door krachtig op te treden waar onder- en bovenwereld met elkaar vermengd (dreigen te) raken en bij andere vormen van criminaliteit. Ook proberen we polarisatie te verminderen.

Maatschappelijke voorzieningen
Op het gebied van voorzieningen speelt veel. Dat gaat niet alleen over fysieke voorzieningen zoals Ogterop of sommige schoolgebouwen en sportvoorzieningen waar veel aan moet gebeuren. Het betreft ook voorzieningen rondom de thema's jeugd, schulden en armoede.

Rond de culturele accommodaties, met Ogterop voorop, wordt in 2024 en de jaren daarna veel gedaan. Bij het onderwijs staan de nieuwe school in Nieuwveense Landen en de Reestoeverschool in het brandpunt van de belangstelling. En bij de sport staan verschillende noodzakelijke activiteiten op de planning.

Speciale aandacht is nodig rond de jeugd. Verschillende algemene problemen hebben invloed op jongeren, zoals de na-ijleffecten van corona en de prestatiedruk. Daarnaast spelen de toenemende kosten van de jeugdzorg en de noodzaak om via preventie verergering van individuele problematieken te voorkomen. Hiervoor wordt een samenhangende aanpak voorbereid, die onder meer inzet op versterking van (preventieve) netwerken.

Bestaanszekerheid is een actueel thema. Het bieden van ondersteuning aan hen die de eindjes niet meer aan elkaar geknoopt krijgen, blijft een belangrijk punt in 2024.

Middelen en bedrijfsvoering
Verbetering van onze dienstverlening krijgt de komende jaren hernieuwde aandacht. Dit betreft zowel de digitale dienstverlening als het persoonlijke contact en het maatwerk dat daarbij hoort. Verder versterken we de organisatie door te investeren in informatisering. 

Versteviging van de financiële positie is een voornaam doel de komende jaren. Dat vergt meer dan een korte actie. Het financieel actieplan stelt hierbij financiële kaders. Maar onze aanpak is breder. Zo effectief mogelijk werken als organisatie draagt ook bij. Niet alleen de financiële middelen zijn beperkt; de laatste jaren is het in toenemende mate moeilijker om vacatures in te vullen. Dat beperkt de slagkracht van de gemeente; het is lastiger om alle plannen te verwezenlijken.

Financieel actieplan
In de vergadering van 25 mei 2023 heeft u het Financieel actieplan vastgesteld. Dit is nodig omdat de financiële positie van de gemeente Meppel al jaren zorgelijk is. In het plan staan uitgangspunten opgenomen om de financiële positie duurzaam gezond te krijgen en te houden. Het is opgebouwd aan de hand van vier pijlers: 

• Voldoende aandacht en buffers voor risico's;
• Een goede reservepositie;
• Een stabiele schuldpositie;
• Een structureel evenwicht in de begroting.

Deze vier pijlers zijn verder uitgewerkt in twaalf concrete actiepunten. Deze programmabegroting is opgesteld met in achtneming van deze aandachtpunten. Zo vindt u in de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing een actualisatie van de risico's en ontwikkelingen die we op ons af zien komen. De financiële onzekerheden voor gemeenten blijven namelijk groot de komende jaren. Zeker ook na de val van het kabinet. Om die reden speelt het weerstandsvermogen een steeds belangrijkere rol. Het weerstandsvermogen geeft aan of we in staat zijn om mogelijke tegenvallers op te vangen. In dezelfde paragraaf vindt u ook de vijf kengetallen die zwaar meetellen voor de bepaling van de financiële positie. Meerjarig zien we een positief verloop van de kengetallen. Helaas wordt deze stijgende lijn teniet gedaan door het zogenaamde ravijnjaar waar we ingaande 2026 mee te maken hebben (zie hierna).   

Financieel vertrekpunt van deze programmabegroting 
Het financieel vertrekpunt van deze programmabegroting is de eindstand van de vorige begroting. In de perspectiefnota 2024-2027 hebben we die eindstand geactualiseerd. De financiële opgaven bij de PPN hebben geleid tot het maken van keuzes en/of het nemen van maatregelen. Hierdoor komen we tot een structureel en reëel evenwicht in ieder geval voor de jaren 2024-2025. De laatste twee jaren van deze planperiode hebben we te maken met een lagere gemeentefondsuitkering van het rijk. Dit komt met name door een nieuw in te voeren financieringssystematiek voor de rijksmiddelen. Deze financiële onzekerheid leidt er wel toe dat we de jaren 2026 en 2027 helaas moeten afsluiten met een behoorlijk tekort. In de nabije toekomst zal duidelijkheid moeten ontstaan over de op langere termijn beschikbare structurele middelen vanuit het rijk maar ook moeten we wellicht onze eigen ambities bijstellen. 

De eindstand van de PPN zoals gepresenteerd aan de raad moet nog gecorrigeerd worden door de besluitvorming in de raadsvergadering van 28 september 2023. Ook de ontvangst van de meicirculaire 2023 nádat de PPN is opgesteld, leidt tot een ander meerjarig beeld. 

Uitgangspunt bij deze programmabegroting is de uitwerking van de PPN. De aanpassingen die in deze programmabegroting staan zijn wijzigingen aanvullend op de aanvragen bij de PPN. Het gaat dan uitsluitend om  verplichte bijdragen aan gemeenschappelijke regelingen, de uitvoering van rijksregelingen en het toepassen van de technische uitgangspunten die we bij de PPN hebben vastgesteld (zoals de compensatie voor prijsstijgingen).

Sociaal domein
De verhoging betreft een compensatie voor prijsstijgingen in de kosten van jeugdhulp, huishoudelijke ondersteuning, begeleiding en dagbesteding. Deze compensatie is conform de uitgangspunten die we bij de PPN hebben gehanteerd (inflatiecorrectie van 3,1%). In de vorige begroting is voor 2024 een stelpost Jeugd opgenomen van € 100.000 voor een verwachte besparing op de uitgaven als gevolg van rijksmaatregelen. Het rijk heeft in de Voorjaarsnota besloten de maatregelen voor 2024 niet in te laten gaan. Naar verwachting wordt de inkomensafhankelijke eigen bijdrage Wmo vanaf 2026 weer ingevoerd. We ramen hiervoor € 430.000 per jaar als inkomst. Dit bedrag is gelijk aan de korting op het gemeentefonds die ingaande 2026 als gevolg van de invoering van een eigen bijdrage voor de Wmo is toegepast.          

Sport en Bewegen
De Brede Regeling Combinatiefuncties is ondergebracht in de Specifieke uitkering (GALA) gericht op gezondheid, sport- en beweegstimulering, cultuurparticipatie en het versterken van de sociale basis. Daarmee is de bijdrage voor buurtsportcoaches via het gemeentefonds stopgezet. 

Economische zaken en grondzaken
De raad heeft in zijn vergadering van 9 november 2023 besloten de incidentele bijdrage in 2024 voor Merk Meppel te laten vervallen. 

Duurzaamheid
In de meerjarenbegroting van de gemeenschappelijke regeling RUD is een hogere bijdrage van de deelnemende gemeenten meegenomen. Voor Meppel is dat € 249.000 extra.

Algemene dekkingsmiddelen en Overhead
De technische aanpassingen betreft onder meer het voordeel op de kapitaallasten van investeringen. Het komt voornamelijk door een aangepaste uitvoeringsplanning van de investeringen. Een andere technische wijziging is de verrekening van de overheadkosten naar de grondexploitatie, investeringen en de exploitatie reiniging en riolering.

Alle programma's
Dit betreft het totaal geraamde bedrag aan kleinere budgetbijstellingen.

We hebben de komende jaren circa € 111 miljoen op de planning staan om te investeren. Daarbij gaan we wel uit van een bijdrage van derden van circa € 24 miljoen. De netto-investering komt daarmee uit op € 87 miljoen. Dit is inclusief € 40 miljoen extra aan investeringen ten opzichte van de vorige meerjarenbegroting. Het sluit aan bij het financieel actieplan waarin staat dat Meppel voor ambities en plannen maximaal € 40 miljoen extra beschikbaar heeft. Dit om er voor te zorgen dat de gemeentelijke schuld in de periode 2024-2027 maximaal met dit bedrag toeneemt. De netto investering van € 87 miljoen is al inclusief € 22 miljoen aan onderhanden werk dat nog openstaat en waarvoor de raad al een krediet beschikbaar heeft gesteld.

In deze programmabegroting zetten we de eerste jaarschijf (=2024) vast, de latere jaren zijn indicatief. Onderdeel van de investeringsopgave zijn onder andere de vernieuwbouw van schouwburg Ogterop (€ 20 miljoen), de realisatie van een onderwijsvoorziening in Nieuwveense Landen (€ 13 miljoen), renovatie/nieuwbouw Reestoeverschool (€ 6 miljoen) en de aanleg van een Noordelijke stadsentree (netto € 10 miljoen in combinatie met subsidie uit Mobiliteitsgelden).

Het betreft projecten met een meerjarig karakter waaraan vanaf 2024 wordt gewerkt. Naast deze grote projecten voorzien we in 2024 investeringen in diverse sportaccommodaties, start de herontwikkeling van het Bleekerseiland en investeren we in de Boazbrug. 

Zie voor meer informatie de toelichting op de investeringen per programma. Een totaaloverzicht van de investeringen is opgenomen bij het onderdeel Financiële begroting.

In deze programmabegroting is voor de jaren 2024 en 2025 rekening gehouden met stortingen aan de Algemene bufferreserve van respectievelijk € 3 en € 4 miljoen. De geraamde begrotingsresultaten worden voor 2024-2027 verrekend met deze Algemene bufferreserve. De omvang van deze reserve bedraagt begin 2024 ongeveer € 29 miljoen. Eind 2027 bereiken we nagenoeg dezelfde stand, rekening houdend met de begrotingssaldi over 2024-2027. Deze reserve wordt als buffer aangehouden om financiële risico's op te kunnen vangen. De benodigde omvang van deze reserve wordt bepaald op basis van de actuele risico-inschatting en het benodigde weerstandsvermogen. Dit wordt nader toegelicht in de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing.

De gemiddelde woonlast voor meerpersoonshuishoudens - bestaande uit de onroerende-zaakbelastingen (ozb) voor woningen, de riool- en afvalstoffenheffing - bedroeg in 2023 € 761 (bron: Coelo atlas van de lokale lasten 2023). Voor het komende begrotingsjaar is het voorstel de ozb te verhogen met een algemene stijging van 10% en de inflatiecorrectie van 3,1%. Zowel het tarief voor de afvalstoffenheffing als het tarief voor de rioolheffing wordt verhoogd met € 6,00 per huishouden/per aansluiting ten opzichte van 2023. Dit om voor beide heffingen te komen tot een dekkingspercentage van 100%. De gemiddelde woonlast voor onze inwoners stijgt door deze aanpassingen naar € 822 in het begrotingsjaar 2024.