Paragraaf grondbeleid

Inleiding

Terug naar navigatie - Inleiding

In deze paragraaf wordt ingegaan op het grondbeleid van de gemeente Meppel. De belangrijkste ontwikkelingen in de bouwgronden in exploitatie (BIE), hierna ook aangeduid als grondexploitaties, worden hieronder toegelicht.

Nota grondbeleid

Terug naar navigatie - Nota grondbeleid

Het gemeentelijk grondbeleid is geen doel op zich maar is dienstbaar aan de diverse beleidsterreinen in het fysiek domein, zoals ruimtelijke ontwikkeling, volkshuisvesting, verkeer, recreatie en natuur. De uitvoering van het beleid geeft de manier aan waarop de gemeente zich op de vastgoedmarkt beweegt. Dit is vastgelegd in de Nota Grondbeleid. Afgelopen jaar is de Nota Grondbeleid geactualiseerd. De nieuwe Nota Grondbeleid is 17 januari  2022 vastgesteld door de gemeenteraad.

Resultaat grondexploitaties

Terug naar navigatie - Resultaat grondexploitaties

Het totale resultaat van de grondexploitaties over boekjaar 2022 komt uit op € 270.000 negatief. Dit is een optelling van diverse onderdelen:

De grondexploitatie Noord II wordt afgesloten met een positief resultaat van € 689.000.

De tussentijdse winstneming (terug te storten en nog te nemen winst) over het boekjaar 2022 komt per saldo uit op een negatief resultaat van € 138.000.  De grondexploitaties Nieuwveense Landen en Oevers E kennen een negatieve bijstelling van samen € 299.000.  Op de grondexploitaties Danninge Erve en Oevers D wordt een positief resultaat geboekt van samen € 161.000.

De grondexploitaties Blankenstein, Het Vledder en Kop van Noordpoort hebben een negatieve resultaatverwachting. Voor deze grondexploitaties wordt de verliesvoorziening verhoogd met € 821.000. 

Resultaat grondexploitaties over boekjaar 2022 Resultaat 2022
bedragen x € 1.000
Af te sluiten grondexploitatie: Noord II € 689
Terug te storten winstneming € 299-
Te nemen tussentijdse winst € 161
Mutaties (verlies)voorzieningen € 821-
Totaal resultaat grondexploitaties 2022 € 270-

Parameters

Terug naar navigatie - Parameters

In lijn met voorgaande jaren is extern advies ingewonnen over de kosten- en opbrengstenstijging voor de komende jaren. 

De marktomstandigheden zijn onzeker. De grondprijzen blijven nagenoeg gelijk aan 2022. Krapte op de arbeidsmarkt, prijsstijging materialen, leveringsproblemen en stikstofproblematiek zal op korte termijn zorgen voor een kostenstijging, welke op de middellange termijn weer afvlakt. De discontovoet blijft gehandhaafd op 2% conform de geldende BBV-richtlijnen. De rekenrente is conform de programmabegroting 2023 verlaagd van 2,47% naar 2,1%.

De volgende parameters zijn gehanteerd voor de herziening van de grondexploitaties per 1-1-2023:

Parameters grondexploitaties 2023 2024- 2026
per 1-1-2023 2025 e.v.
Opbrengstenstijging
Sociale woningbouw 2,00% 2,00% 2,00%
Vrije sector woningbouw 0,00% 0,00% 2,00%
Particuliere kaveluitgifte 0,00% 0,00% 2,00%
Maatschappelijk vastgoed 2,00% 2,00% 2,00%
Bedrijventerreinen / kantoren 0,50% 0,00% 2,00%
Logistiek vastgoed 2,00% 0,00% 2,00%
Parameters grondexploitaties 2023 2024- 2026
per 1-1-2023 2025 e.v.
Kostenstijging
Verwervingskosten 0,00% 0,00% 2,00%
Grond, weg en waterbouw (GWW) 6,00% 4,00% 2,00%
Plankosten 6,00% 4,00% 2,00%
Overige parameters
Discontovoet (netto contant maken) 2,00% 2,00% 2,00%
Rekenrente kosten/opbrengsten 2,10% 2,10% 2,10%

Verwachte resultaten en voortgang grondexploitaties

Terug naar navigatie - Verwachte resultaten en voortgang grondexploitaties

De grondexploitaties zijn opnieuw geactualiseerd op balansdatum 31-12-2022. De uitkomsten van de jaarlijkse herziening is in onderstaande tabel gepresenteerd.

Prognose bouwgronden in exploitaties (op basis van NCW)
bedragen in x € 1.000
Bouwgrond in exploitatie GREX resultaat GREX resultaat Verschil
31-12-2022 31-12-2021
Postitief resultaat
Danninge Erve Zuid II € 454 € 666 € 212-
Kop van Noordpoort € - € 353 € 353-
Nieuwveense Landen fase 1 € 2.053 € 7.228 € 5.175-
Noord II € 5.570 € 5.284 € 287
Noord III/IV € 2.404 € 8.056 € 5.652-
Oevers D € 2.842 € 2.859 € 16-
Oevers E € 561 € 645 € 84-
Subtotaal € 13.885 € 25.090 € 11.205-
Negatief resultaat
Kop van Noordpoort € 601- € - € 601-
Blankenstein B € 2.998- € 2.905- € 93-
Het Vledder BC (exploitatie) € 7.665- € 7.539- € 126-
Subtotaal € 11.265- € 10.444- € 821-
Totaal € 2.620 € 14.646 € 12.026-

Blankenstein B
Deze grondexploitatie betreft de laatste fase van bedrijvenpark Blankenstein. De bestemming is gemengde doeleinden met een wijzigingsbevoegdheid naar ‘detailhandel grootschalig’. De laatste bouwrijpe kavels zijn in 2022 verkocht.
De gronden van het voormalig volkstuinencomplex ter grootte van circa 1,2 hectare waarop ook nog een bedrijfsbestemming rust zijn opnieuw in deze grondexploitatie ingebracht. Voor dit deel is in 2022 gestart met bouwrijpmaken en het is de verwachting dat deze kavels medio 2023 aangeboden kunnen worden. 
De verwachting is dat deze grondexploitatie in 2024 kan worden afgesloten.

Danninge Erve Zuid (fase 2)
In 2014 is het bestemmingsplan onherroepelijk geworden. Dit plan betreft de ontwikkeling van een woningbouwlocatie aan de zuidzijde van Nijeveen, bestaande uit ruim 120 woningen. Dat zijn 6 vrijstaande woningen als afronding van de eerste fase aan het Weidelint en nog eens bijna 120 woningen in fase 2. Alle gronden zijn in eigendom van de gemeente.
De grondexploitatie heeft een looptijd tot en met 2028. De woningbouw vordert gestaag met gemiddeld 10 woningen per jaar. De kavels aan De Ryge en De Diek zijn nagenoeg allemaal verkocht en eind 2022 is daar gestart met de bouw van een aantal woningen. De verkaveling van deelgebied 3 is herzien zodat beter wordt ingespeeld op de woningvraag, zijnde (sociale) huur en koopwoningen in het  goedkope segment. In 2023 wordt hiervoor een nieuw bestemmingsplan gemaakt. Bij de herziening 2023 is hier dan ook nog geen rekening mee gehouden.

Kop van Noordpoort
Om de woningbouw een impuls te geven is in de raadsvergadering van 17 juni 2021 voor de kop van Noordpoort een grondexploitatie vastgesteld. 
Het gebied is de schakel tussen Nieuwveenselanden en de historische binnenstad. Dit gebied moet het visitekaartje van Meppel worden (een mooie entree). Om het centrum goed bereikbaar te houden is de ontsluiting van de noordkant belangrijk.  
De insteek is om het gebied  (Oude Vaart, Steenwijkerstraatweg en Noordpoort te transformeren naar wonen, werken en recreëren. Het kanaal wordt zichtbaar en beleefbaar gemaakt met openbare kades, (voetgangers)bruggen langs en over het kanaal. Bebouwing moet een mix worden van wonen, werken en recreëren waardoor er een levendig, aangenaam en bedrijvig gebied ontstaat. 
In 2022 heeft de nadruk gelegen op het geven van een impuls aan de gebiedsontwikkeling door initiatieven te stimuleren door gemeentelijke eigendommen in ontwikkeling te brengen. Hiermee zal Noordpoort een bijdrage gaan leveren aam de woningbouwimpuls.
De gemeente heeft in 2022 een aanvraag gedaan in het kader van de 4e tranche van de woningbouwimpuls (WBI). Eind 2022 heeft de gemeente ca. € 6 miljoen aan subsidie ontvangen om de woningbouw in Noordpoort te versnellen. Daarnaast is in het najaar 2022 € 28,4 miljoen aan mobiliteitsgelden toegekend. Dit wordt in 2023 nader uitgewerkt en zal leiden tot een herziening van deze grondexploitatie.

Nieuwveense Landen (fase 1)
Nieuwveense Landen betreft de ontwikkeling van een duurzame woonwijk met ruim 2.000 woningen en bijbehorende voorzieningen aan de noordkant van Meppel. Eind 2017 is het stedenbouwkundig plan geactualiseerd en is de fasering van de grondexploitatie aangepast, waardoor de looptijd van de eerste fase is teruggebracht naar 10 jaar conform de geldende BBV regels. 
In 2022 zijn beeldkwaliteitsplannen vastgesteld voor de deelgebieden Parkwonen 3/4/5 en Centrumwonen 4. In laatstgenoemd deelgebied is Woonconcept in 2022 gestart met de bouw van 32 sociale huurwoningen. De eerste woningen in Broeklanden 2/5 (Weideblick) zijn in december 2022 opgeleverd door de gebiedsontwikkelaar.
Er is en wordt gewerkt aan planvorming en nadere uitwerking voor het deelgebieden Boshoven, Centrumwonen 2 en 5. In samenwerking met de schoolbesturen wordt gewerkt aan een Programma van Eisen voor de basisscholen in Nieuwveense Landen. Afronding daarvan zal naar verwachting in 2023 plaatsvinden.

Noord II
Noord II is een ruim opgezet bedrijventerrein met veel water/groen. De locatie ligt in het verlengde van bedrijventerrein Noord I dat goed is ontsloten op de A32 en A28. Noord II betreft een gemengd bedrijventerrein dat geschikt is voor lichte tot middelzware bedrijvigheid. In 2022 is de laatst beschikbare kavel verkocht. De koper moet nog gaan bouwen en het is daarom nog niet duidelijk wanneer de afronding van het woonrijpmaken kan starten en gerealiseerd kan worden. Wij stellen voor deze grondexploitatie af te sluiten per 31-12-2022 en de winst te nemen. Via de begroting 2024 wordt voorgesteld voor het woonrijpmaken Noord II een separaat krediet van € 106.000 beschikbaar te stellen.

Noord III/IV
De gemeenteraad op 17 juni 2021 de grondexploitatie voor de ontwikkeling van Noord III en IV en het daarbij behorend plan van aanpak vastgesteld. De gemeente gaat het gebied ten noorden van Meppel ontwikkelen. Daarvoor is grond aangekocht en is de WVG gevestigd op een aantal percelen met een agrarische bestemming. 
Met deze strategische aankoop van de gronden voor Noord IV en de vestiging van de WVG is er ruimte voor duurzame en economische ontwikkeling op langere termijn. 
Er is een gebiedsproces in voorbereiding at moet leiden tot een omgevingsprogramma in 2023, waarbij de mogelijkheden voor de vestiging van een themapark worden onderzocht. Er is samen met de Provincie Drenthe en ProRail onderzoek gedaan naar een mogelijke verbinding tussen de bedrijventerreinen Noord II en Noord III, gecombineerd met het opheffen van overwegen. Dit onderzoek zal in 2023 nader uitgewerkt worden.

Oevers D
Oevers D voorziet in ‘natte’ kavels voor watergebonden bedrijvigheid. Daarnaast zijn er ook ‘droge’ kavels die niet afhankelijk zijn van kadefaciliteiten of ontsluiting op waterwegen. In 1998 is hiervoor een Publiek-Private-Samenwerking (PPS) met Royal Haskoning/DHV en KWS van start gegaan. Eind 2018 hebben partijen uitgesproken het project samen volledig af te willen ronden, en is de samenwerking verlengd tot 31 december 2023.
Bij de laatste verlenging is de kostenraming geactualiseerd en taakstellend gemaakt. De raming wordt alleen nog jaarlijks gecorrigeerd met de werkelijke indexatie. Daarmee zijn de risico’s beperkt tot de verkoop van circa 8,2 ha. 
In 2022 is de laatste kavel op de autoboulevard verkocht. Tevens is het laatste deel van de damwand gerealiseerd en is een koopovereenkomst gesloten voor de laatste 8,2 ha bedrijventerrein. Partijen streven ernaar om het project voor 31 december 2023 te voltooien.
 
Oevers E
Oevers E is een bedrijventerrein met voornamelijk kavels voor wonen en werken. De ontsluiting van dit bedrijventerrein verloopt via de N375. Het bedrijventerrein is vooral geschikt voor groothandel en kleinschalige bedrijvigheid.
In 2022 zijn een tweetal kavels verkocht en meerdere reserveringsovereenkomsten afgesloten. Eind 2022 is het bestemmingsplan voor het schrappen van een deel van de (bedrijfs)woonverplichting in procedure gegaan. Dit geldt niet voor percelen waar aangrenzend al bedrijfswoningen zijn gebouwd.

Vledder BC
De ontwikkeling van Het Vledder is via een openbare aanbestedingsprocedure in 2006 gegund aan een ontwikkelaar-/bouwcombinatie die nu nog bestaat uit TBI Koopmans. Dit plan voorzag in de bouw van woningen, een supermarkt, een (gebouwde) parkeervoorziening en een bioscoop. Na de realisatie van de eerste fase heeft het project stilgelegen als gevolg van de economische crisis. Medio 2018 heeft de gemeenteraad ingestemd met een aangepast plan om dit grootschalige inbreidingsplan af te kunnen ronden. Ook de provincie heeft afgerond € 800.000 beschikbaar gesteld als bijdrage in de afronding van de herstructurering van het gebied. 
In 2021 zijn de 2 appartementengebouwen nabij de Gasgracht opgeleverd en is de openbare ruimte tussen de Jumbo en deze appartementengebouwen gerealiseerd. De bouw van de laatste fasen (Fase 3 en 4) is in 2022 gestart. Het gaat om grondgebonden woningen en een appartementencomplex (Stokerij) langs de Gasgracht. Volgens de laatste planning zijn deze in april/mei 2023 gereed. Na de bouw kan de omliggende openbare ruimte worden aangelegd. Het project wordt naar verwachting in 2023 afgerond.

Tussentijdse winstneming

Terug naar navigatie - Tussentijdse winstneming

De tussentijdse winstneming wordt conform de BBV richtlijnen bepaald aan de hand van de zogenaamde ‘Percentage of Completion methode’. Dit betekent dat voor de grondexploitaties met een positieve
resultaatprognose de winst moet worden genomen wanneer deze daadwerkelijk wordt gerealiseerd (naar rato van de gemaakte kosten en opbrengsten) met in achtneming van projectspecifieke risico’s. In onderstaande tabel is een overzicht gegeven in hoeverre tussentijdse winst is genomen voor positieve exploitaties. Dit leidt voor de jaarrekening 2022 tot de volgende berekening:

Winstneming Winstprognose Risicoafslag Winstprognose Kosten Opbrengsten Totaal tuss.
bedragen x € 1.000 31-12-2022 na risicoafslag (% realisatie) (% realisatie) winstneming
Bouwgronden in exploitatie
Danninge Erve Zuid fase 2 € 454 € 65 € 389 76% 47% € 138
Koeberg Noord € - € - € - 0% 0% € -
Kop van Noordpoort € - € - € - 26% 0% € -
Nieuwveense Landen fase 1 € 2.053 € 1.972 € 81 53% 29% € 13
Noord II € 5.570 € - € 5.570 100% 100% € 5.570
Noord III/IV € 2.404 € - € 2.404 36% 0% € -
Oevers D € 2.842 € 57 € 2.785 98% 74% € 2.025
Oevers E € 561 € 5 € 556 86% 61% € 291
Totaal € 13.885 € 2.100 € 11.785 € 8.037

In de volgende tabel wordt de (her)berekening van tussentijdse winstneming afgezet tegen de reeds genomen winst.
Op basis van de voortgang van de projecten kan voor Danninge Erve en Oevers D in totaal € 161.000 aan winst worden toegerekend aan 2022. De grondexploitatie Noord II wordt afgesloten met positief resultaat van € 689.000. Vanwege toenemende bouwkosten als gevolg van inflatie zien we met name bij Nieuwveense landen een sterke daling van de verwachte eindwaarde. Hierdoor dienen we deel van de eerdere genomen winsten terug te nemen. Dat zelfde geldt ook voor Oevers E.

Winstneming Totaal tussentijdse Reeds genomen Terugstorting Winstneming
bedragen x € 1.000 winstneming winsten 2022 2022
Bouwgronden in exploitatie
Danninge Erve Zuid fase 2 € 138 € 95 € - € 43
Nieuwveense Landen fase 1 € 13 € 283 € -270 € -
Noord II € 5.570 € 4.881 € - € 689
Noord III/IV € - € - € - € -
Oevers D € 2.025 € 1.907 € - € 118
Oevers E € 291 € 320 € -29 € -
Totaal € 8.037 € 7.486 € -299 € 850

Voorzieningen

Terug naar navigatie - Voorzieningen

Voor grondexploitaties, waarvan het geraamde eindresultaat negatief is, moet een (verlies)voorziening worden getroffen. De totale omvang van de voorziening wordt bepaald op basis van de netto contante waarde van de voorziene tekorten. In de tabel zijn de mutaties ten opzichte van de vorige jaarrekening weergegeven.

Voorzieningen Stand Mutaties Stand
Bedragen x € 1.000 31-12-2021 boekjaar 2022 31-12-2022
Bouwgronden in exploitatie
Kop van Noordpoort 0 601 601
Blankenstein B 2.905 93 2.998
Vledder BC (exploitatie) 7.539 126 7.665
Totaal 10.444 821 11.265

Risico’s

Terug naar navigatie - Risico’s

Financiële risico’s die samenhangen met de ontwikkeling van gronden kunnen als gevolg van de veelal lange doorlooptijd van grondexploitaties, en de omvang van de investeringen, een grote impact hebben.
Risico’s zijn onder meer oplopende kosten door tegenvallende verkoopresultaten in tijd en geld, stijgende kosten van bouw- en woonrijp maken en juridische geschillen.
Op grond van de Nota Risicomanagement en weerstandsvermogen 2013 is door een gespecialiseerd adviesbureau (Metafoor RO) een uitgebreide risicoanalyse voor de grondexploitaties uitgevoerd. De
risico’s zijn voor alle projecten nader toegelicht in de paragraaf “weerstandsvermogen en risicobeheersing”.

Bedrijventerreinen

Terug naar navigatie - Bedrijventerreinen

In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de voorraad m² gronden op bedrijventerreinen in Meppel.

Bouwgrond in Nog uit te geven Inbreng / Onttrokken / Nog uit te geven
exploitatie per 1-1-2022 aankoop 2022 uitgifte 2022 per 31-12-2022
Blankenstein B 3.640 m2 11.074 m2 3.640 m2 11.074 m2
Kop van Noordpoort 3.885 m2 3.885 m2
Noord II 8.163 m2 8.163 m2 0 m2
Noord III/IV 316.486 m2 316.486 m2
Oevers D 84.336 m2 2.000 m2 82.336 m2
Oevers E 32.040 m2 3.435 m2 28.605 m2
Totaal 448.550 m2 11.074 m2 17.238 m2 442.386 m2

Verloop boekwaarde

Terug naar navigatie - Verloop boekwaarde

In verband met de financiering van de grondexploitaties wordt in onderstaand overzicht een doorkijk gegeven naar het verwachtte verloop van de boekwaarde voor de komende jaren.

Verloop boekwaarde Boekwaarde Boekwaarde Boekwaarde Boekwaarde Boekwaarde
bedragen x € 1.000 31-12-2022 31-12-2023 31-12-2024 31-12-2025 31-12-2026
Bouwgrond in exploitatie
Blankenstein B € 3.782 € 4.055 € - € - € -
Danninge Erve Zuid fase 2 € 3.101 € 3.309 € 2.186 € 877 € -
Kop van Noordpoort € 2.035 € 2.979 € 5.806 € - € -
Nieuwveense Landen fase 1 € 16.653 € 25.456 € 15.730 € 6.784 € 623-
Noord III/IV € 11.767 € 10.707 € 10.954 € 9.875 € 9.848
Oevers D € 1.794 € - € - € - € -
Oevers E € 1.867 € 1.217 € 395- € - € 345
Vledder BC (exploitatie) € 7.180 € - € - € - € -
Voorziening grondexploitaties € 11.265- € 3.633- € 601- € - € -
Totaal € 36.914 € 44.090 € 33.679 € 17.536 € 9.570