Analyse financiële afwijkingen
Product 10 – Samenkracht en burgerparticipatie
Mantelzorg
Van het ministerie van VWS is een bijdrage ontvangen van € 50.000 om de informatievoorziening richting mantelzorgers toegankelijker te maken en de ondersteuning aan mantelzorgers te verbeteren. De werkzaamheden zijn in 2022 gestart en lopen door in 2023. Het restantbudget wordt via de budgetoverheveling toegevoegd aan het budget van 2023.
Vervoer
Omdat onduidelijk was of deze verleend zou worden is in de begroting 2022 geen rekening gehouden met de subsidie van € 110.000 van het OV bureau. De subsidie is gebruikt voor de bekostiging van de stadsbus. Het opzetten van een mobiliteitssteunpunt en de aanschaf van materiaal voor het mobiliteitspakket heeft vertraging opgelopen en wordt verder opgepakt in 2023. Door ontvangst van de subsidie blijft een voordelig saldo over van € 90.000.
Inburgering
Voor de nieuwe Wet Inburgering kwam via de algemene uitkering geld beschikbaar voor uitvoeringkosten. Een deel daarvan hadden we bestempeld voor de eventuele aanschaf van software. Nieuwe software bleek niet noodzakelijk. Hierdoor is een overschot ontstaan op de uitvoeringskosten. Verder is een deel van de kosten van de Startklas (onderdeel Bewegen Werkt) in 2022 nog betaald uit het re-integratiebudget.
Opvang Oekraïne
Gedurende de eerste maanden van de opvang was het onduidelijk welke vergoeding de gemeente voor de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne kreeg. De gemeente, inwoners en ondernemers hebben daarom extra hun best gedaan om kostenefficiënt te werken. Bijkomend voordeel is dat alle Oekraïense vluchtelingen op één locatie, met inachtneming van de gestelde normen, gehuisvest konden worden. Hierdoor valt de exploitatie voordelig uit voor de gemeente. In de loop van het jaar werd duidelijk dat voor een gerealiseerde opvangplaats in de gemeentelijke opvang (GOO) € 100 per dag per persoon vergoed werd. Dit werd per 15 oktober aangepast naar € 83. Daarnaast zijn de initiële kosten, b.v. aanpassingen aan het gebouw, volledig vergoed. Voor het overschot van ruim € 3 miljoen geldt geen terugbetalingsverplichting.
Product 11 – Eigen kracht en individuele ondersteuning
Verbetering Dienstverlening (POK)
De middelen Parlementaire Ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslagen (POK) ontvangen wij vanuit het Rijk in 2022 tot en met 2027 en zijn bedoeld voor meerjarige inzet voor de verbetering van de dienstverlening aan inwoners in een kwetsbare positie. Het restantbudget wordt overgeheveld naar 2023 en wordt ingezet voor uitvoering van de plannen die in 2022 voorbereid zijn.
Product 12 – Inkomensregelingen
Participatiewet
In 2022 was het gemiddeld aantal uitkeringen per maand 50 lager dan in 2021. Dit geeft een voordeel op de uitgaven van ongeveer € 370.000. Daarnaast is ruim € 100.000 meer ontvangen uit terugvordering en verhaal dan begroot. Dit wordt deels veroorzaakt door de ontvangst van een grote openstaande vordering. De definitieve beschikking van de gebundelde uitkering (BUIG) is € 80.000 lager dan de nadere voorlopige beschikking.
Loonkostensubsidie
De mensen die een uitkering ontvangen zijn steeds vaker mensen die voor 2015 arbeidsvermogen hadden én een WAJONG uitkering ontvingen van het UWV. Deze groep mensen ontvangt nu een bijstandsuitkering. Zij behoren vaak tot het doelgroepenregister (de banenafspraak) en gaan veelal met loonkostensubsidie aan het werk. Deze groep groeit steeds harder. Het vinden van werk met loonkostensubsidie in een periode van arbeidskrapte is makkelijker dan voorheen.
IOAW/IOAZ
Het aantal uitkeringen IOAW is gedaald. De uitgaven IOAZ zijn in 2021 en 2022 gehalveerd ten opzichte van eerdere jaren. In deze jaren waren de steunmaatregelen corona beschikbaar voor zelfstandigen (Tozo en vereenvoudigde Bbz). Deze steunmaatregelen vanuit het Rijk zijn beëindigd. Eind 2022 zagen veel ondernemers zich geconfronteerd met (uitgestelde belasting-)schulden en hoge energielasten wat mogelijk weer effect zal hebben op de instroom in de IOAZ.
Armoederegelingen
We zien een kleine afname op de collectieve zorgverzekering. Dit komt doordat consulenten of medewerkers van de voorzieningenwijzer meekijken wat een best passende verzekering is. Daarnaast is momenteel sprake van een goede arbeidsmarkt. Minder mensen zijn afhankelijk van een bijstandsuitkering en meer mensen zijn aan het werk met loonkostensubsidie. Dit heeft ook effect op het de grootte van de doelgroep die recht heeft op minimaregelingen. We zien minder mensen die individuele inkomenstoeslag aanvragen. Het aantal aanvragen FDMA is nagenoeg gelijk aan 2021.
Energietoeslag
Om de forse stijging van de energierekening te compenseren kunnen huishoudens
rond het sociaal minimum een beroep doen op de regeling energietoeslag.
Tot en met 30 juni 2023 kunnen inwoners een aanvraag indienen over het jaar
2022. In totaal was circa € 2,7 miljoen beschikbaar. Het restant van 2022 van € 447.000 wordt overgeheveld naar 2023 voor uitvoering en uitbetaling van de regeling.
Product 14 – Arbeidsparticipatie
Re-integratietrajecten
De daling van het aantal WW-uitkeringen en bijstandsuitkeringen heeft zich in 2022 doorgezet. Daarnaast is de omlooptijd van de mensen die gebruik moeten maken van een uitkering/re-integratietraject veel korter. Er is in heel 2022 een tekort geweest aan personeel op de arbeidsmarkt. We komen steeds meer toe aan uitgebreide (scholings-) trajecten voor mensen met een langere afstand tot de arbeidsmarkt. Deze mensen gaan na de sociale activering, waarvan de kosten laag zijn omdat we gebruik kunnen maken van de MensA, over naar leer- werktrajecten. Deze trajecten kosten meer geld.
Leer Werk Centrum (LWC)
De adviezen in “De werkende Keten” om de kosten flexibeler te maken zijn uitgevoerd. Daarnaast heeft er een evaluatie plaatsgevonden en zijn er acties uitgezet. Uit de evaluatie is onder andere gebleken dat het werken in groepen, een beter resultaat oplevert voor de kandidaten. Deze resultaten worden nu gemonitord en in dit systeem is geïnvesteerd. De meer groepsgewijze aanpak zorgt voor minder benodigde capaciteit aan instructeurs. Er is geen vast contract meer met het Drenthe College afgesloten. Daarnaast is het contract voor de leaseauto beëindigd.
Product 15 – Maatwerkvoorzieningen
Woonvoorzieningen
Het is jaarlijks niet in te schatten hoeveel woningaanpassingen aangevraagd worden en wat de omvang van deze aanpassingen is. Dit is per situatie afhankelijk. Er is een aanvraag voor een grote woningaanpassing in behandeling. Deze is niet meer uitgevoerd in 2022.
Product 16 – Maatwerkdienstverlening 18+
Begeleiding/dagbesteding
Voor de lichte individuele begeleiding is de verzilvering van indicaties iets lager dan voorgaande twee jaren.
Huishoudelijke hulp
Het landelijk beeld is dat er te weinig capaciteit is voor huishoudelijke hulp en er sprake is van krapte op de arbeidsmarkt. Dat geldt ook voor de gemeente Meppel, dit zien wij terug in de verzilveringsgraad van de indicaties. Dit ligt buiten onze invloedssfeer. Wel wordt via wachtlijstbeheer gestuurd op het zo effectief en snel mogelijk inzetten van deze hulp.
Odensehuis
Van het ministerie van VWS is een bijdrage ontvangen van € 50.000. Deze is bedoeld voor de ontwikkeling van zinvolle daginvulling voor mensen met dementie. In 2022 is in november het Odensehuis gestart. De beschikbare middelen zijn nog niet volledig besteed. Via de budgetoverheveling blijft € 30.000 in 2023 beschikbaar voor het opgerichte Odensehuis.
Schuldhulpverlening
We zien dat er minder diensten zijn afgenomen bij de GKB. Het corona effect is beperkt gebleven. De definitieve afrekening over 2021 is lager gebleken. Dit komt doordat er nog geen definitief besluit is genomen over de toekomst van de GKB.
PGB Wmo
Een deel van het overschot wordt veroorzaakt door het landelijke besluit te stoppen met de pilot integraal PGB. In 2022 is het integraal PGB van deze cliënten afgebouwd naar reguliere PGB, zorg in natura of is sprake van uitstroom. Daarnaast zien we een afname van het aantal verstrekkingen in de vorm van een PGB en daalt het gemiddelde PGB-budget per cliënt.
Product 17 – Maatwerkdienstverlening 18-
Jeugdhulp
Het aantal cliënten waarvoor Jeugdhulp is geïndiceerd is in de afgelopen jaren nagenoeg stabiel gebleven. De kostenstijging zit op de producten verblijf en gespecialiseerde GGZ. Het aantal cliënten met deze vormen van Jeugdhulp is gestegen. Het is een landelijk beeld dat het mentaal welbevinden van onze jeugdigen verslechterd is. Dit wordt zichtbaar in de verschuiving van de inzet van lichtere hulp naar zwaardere hulp. De uitgaven voor de groep jeugdigen in verblijf lopen soms op tot meer dan 3 ton per cliënt/per jaar.
Een ander knelpunt is dat er binnen verblijf onvoldoende plekken beschikbaar zijn. Dit maakt dat het niet altijd mogelijk is om te kiezen voor de meest passende en vanuit financieel perspectief gunstigste plek. Jeugdigen worden bijvoorbeeld geplaatst in duurdere gezinshuizen, terwijl een (goedkopere) pleegzorgplaatsing ook passend is.
PGB Jeugdhulp
Het verschil is te verklaren doordat er minder budgetten zijn verstrekt. De belangrijkste reden daarvoor is dat ondersteuning vanuit andere, voorliggende, wetgeving van toepassing is. Ook uitstroom in verband met fysieke verhuizingen naar andere gemeenten is een verklaring.
Product 18 – Geëscaleerde zorg 18+
Beschermd wonen
Op basis van de voorlopige afrekening Beschermd Wonen (BW) ontvangen we € 778.000 meer van centrumgemeente Assen dan begroot. Dit wordt veroorzaakt door een aantal factoren:
- De integratie-uitkering BW is hoger uitgevallen.
- Per 2021 is de Wlz opengesteld voor cliënten met een psychische problematiek. De uitname Wlz uit BW is hoger dan de aanvankelijke schattingen. Hierdoor zijn de kosten van BW lager.
- De instroom van het aantal cliënten BW was in 2022 beperkt vanwege het tekort aan BW-plekken.
- Het tekort aan betaalbare woningen waardoor uitstroom uit BW wordt vertraagd.
- Meer inzet op tussenvormen zoals Thuiswonen plus waarbij inwoners thuis kunnen blijven wonen met begeleiding (24 uur per dag oproepbaar). Dit is een goedkopere vorm dan BW.
Ten aanzien van de definitieve afrekening is aangekondigd dat deze mogelijk circa € 660.000 hoger uit zal vallen. Dit financieel effect wordt verwerkt op het moment dat de afrekening definitief is en is niet opgenomen in de jaarcijfers over 2022.
Product 19 – Geëscaleerde zorg 18-
Jeugdhulp
Zie Jeugdhulp onder product 17.